Woroniecki o narodzie

Treść

Problematyka narodu jako naturalnego zrzeszenia ludzkiego będącego przedłużeniem wspólnoty rodzinnej była w przeszłości przedmiotem ożywionych rozważań i polemik. Nic nie wskazuje, żeby przestała nim być w najbliższej przewidywalnej przyszłości. W sytuacji, kiedy pod wpływem globalizacji państwowość poddawana jest procesom erozji, naród wydaje się odgrywać coraz większe znaczenie.
Dzięki niewielkich rozmiarów książce "O narodzie i państwie" możemy się obecnie zapoznać z poglądami na te kwestie znakomitego teologa, filozofa i wychowawcy o. Jacka Woronieckiego. W napisanym po łacinie artykule opublikowanym w "Divus Thomas" w 1926 roku Woroniecki stawia tezę, że podstawę życia narodowego stanowi obyczaj, rozumiany jako forma życia moralnego. Naród - pisze Woroniecki - "(...) posiada swoją własną jedność, wypływającą z jego własnej tworzącej go zasady, którą są wspólne obyczaje i nierzadko więzy pokrewieństwa, języka, a także religia". Obyczajowość z moralnością wybijają się jednak pośród innych czynników tworzących naród na plan pierwszy.
Zarówno naród, jak i państwo są zdaniem autora wspólnotami naturalnymi. Celem państwa jest zapewnienie jego obywatelom odpowiednich środków materialnych i moralnych dla jak najlepszego życia człowieka. Ma ono sprawować opiekę nad obywatelami i jednocześnie czuwać nad sprawiedliwością. Chodzi o wspomaganie ich w realizacji dobra i jednocześnie o powstrzymywanie zła. Natomiast naród ma za cel wychowywanie jego członków do doskonalszego życia, mając za główne swoje narzędzia moralność i zwyczaje. Opieka, jaką sprawuje naród na osobami, ma na celu wspólne dobro jego członków, strzegąc dobrych obyczajów i wspierając człowieka w prowadzeniu dobrego życia. Państwo ma przewagę nad narodem, gdy idzie o środki zewnętrzne, które ma do dyspozycji, a należy do nich możliwość stosowania przymusu, natomiast naród przewyższa państwo z uwagi na wpływ, jaki wywiera na człowieka, naznaczając go w zakresie pewnej jednolitości i stałości działania, która w istotny sposób określa życie moralne człowieka. Państwo tworzy jedność zewnętrzną, zaś naród jedność wewnętrzną. Tym zaś, czym dla państwa jest prawo, tym dla narodu są obyczaje.
Życie w narodzie uznaje o. Woroniecki ostatecznie za wartościowsze niż życie w państwie, bo dzięki tej społeczności jej członek osiąga większy rozwój dyspozycji moralnych. Jednak każda z tych wspólnot w swoim zakresie wydaje się niezastąpiona i trzeba je raczej uznawać za dobra komplementarne niż antagonistyczne względem siebie.
W aneksie książki znalazła się odpowiedź autora na ankietę dotyczącą stosunku nacjonalizmu do katolicyzmu.
Ta łacińsko-polska książka z pewnością wnosi nowe, mało współcześnie eksponowane elementy do rozumienia narodu i państwa. Warta jest więc bardziej szczegółowych studiów.
Piotr Mazur

o. Jacek Woroniecki, O narodzie i państwie, Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, Lublin 2004, tel. (81) 743 75 15.
Książkę można nabyć w księgarniach "Naszego Dziennika": w Warszawie, al. Solidarności 83/89, tel. (22) 850 60 20, i w Krakowie, ul. Starowiślna 49, tel. (12) 431 02 45

"Nasz Dziennik" 05-11-2004

Autor: katka