W zamojskim Arsenale

Treść

Wzniesiony w końcu XVI wieku arsenał był przez pewien czas zbrojownią, następnie wszedł w skład Twierdzy Zamość. Od ponad 20 lat mieści się w nim Muzeum Barwy i Oręża. Zgromadzone tam eksponaty obrazują dzieje polskiej wojskowości i przedstawiają historię twierdzy Zamość, funkcjonującej od XVII w. do jej likwidacji w 1866 r.

Zamojski Arsenał jest jedną z nielicznych tego typu budowli militarnych zachowanych w Polsce. Wzniesiony został w latach 1582-1584 według projektu Bernarda Moranda na zlecenie założyciela miasta hetmana wielkiego koronnego i kanclerza Jana Zamoyskiego. W pierwszych latach pełnił - oprócz funkcji militarnej - funkcję swoistego miejsca chwały wielkiego hetmana dzięki zgromadzonym tu trofeom wojennym. Po przebudowie w 1618 r. stał się częścią bastionowej twierdzy, która przetrwała oblężenie wojsk Chmielnickiego w 1648 r. oraz Szwedów w czasie potopu szwedzkiego. W 1813 r., po klęsce Francuzów w Rosji, twierdza długo stawiała opór Rosjanom. W rękach rodziny Zamoyskich była do 1821 r., kiedy to została przejęta przez władze Królestwa Polskiego. Po gruntownej modernizacji twierdza stała się - obok Modlina - najnowocześniejszą w Królestwie Polskim. Skutecznie i długo broniła się przed armią rosyjską podczas Powstania Listopadowego i skapitulowała jako ostatni punkt oporu w Królestwie.
W 1984 r. dzięki zabiegom Muzeum Zamojskiego i pomocy Muzeum Wojska Polskiego w Arsenale otwarto Muzeum Barwy i Oręża. Tym samym budowla powróciła do funkcji, którą pełniła w czasach Jana Zamoyskiego. Na parterze Arsenału znajduje się stała ekspozycja nawiązująca do XVII-wiecznej zbrojowni. Prezentowane są stałe wystawy: "Arsenał Jana Zamoyskiego" i "Historia Twierdzy Zamość 1580-1866".
Dzieje twierdzy ukazane są przez dwie makiety miasta wraz z modelami murów obronnych i bastionów. Na ekspozycji zgromadzono dużą kolekcję broni palnej - pistolety, arkebuzy, muszkiety, karabiny, strzelby, a także broni białej. Możemy zobaczyć, jak od końca XVI do połowy XIX w. zmieniała się artyleria. Na wystawie zgromadzono lufy armat, osprzęt artyleryjski, moździerze, hakownice.
Na terenie dawnego przedpola twierdzy znajduje się ekspozycja plenerowa, gdzie zgromadzono broń artyleryjską i broń pancerną okresu II wojny światowej. Można tu zobaczyć armaty polowe, haubice, moździerze, armaty przeciwlotnicze, czołg T-34, transporter pływający, kuter patrolowy oraz samolot "Iskra" i śmigłowiec MI-2, należące swego czasu do wyposażenia polskiej armii.
Andrzej Kulesza

"Nasz Dziennik" 2005-09-19

Autor: ab