Vaclav Havel nie żyje

Treść

W wieku 75 lat zmarł wczoraj Vaclav Havel, ostatni prezydent Czechosłowacji i pierwszy prezydent Czech, najbardziej znana postać czechosłowackiej opozycji i praskiej aksamitnej rewolucji 1989 roku, a także pisarz, dramaturg, reżyser, aktywny obrońca praw człowieka w świecie. Były prezydent zmarł nad ranem w swoim wiejskim domu w Hradeczku, na Pogórzu Karkonoskim. Śmierć potwierdziła w oświadczeniu jego asystentka Sabina Tanczevova. Poinformowała, że przy umierającym czuwały żona Dagmar i kilka zakonnic.
Stan zdrowia Vaclava Havla pogarszał się od kilku miesięcy. Od wiosny do jesieni były prezydent publicznie pojawił się zaledwie kilkakrotnie. Po raz ostatni przed tygodniem, gdy spotkał się w Pradze ze swoim przyjacielem, przywódcą tybetańskim Dalajlamą. Po raz pierwszy stwierdzono, że zdrowie Havla jest naprawdę w złym stanie, gdy nie przybył na swój ulubiony festiwal filmowy w Karlovych Varach. Później w wywiadzie prasowym powiedział, że "nie jest w stanie zrobić nawet jednej dziesiątej z tego, co wcześniej". Na początku grudnia kancelaria Havla informowała, iż były prezydent czuje się gorzej z powodu infekcji wirusowej. Był wciąż osłabiony po zapaleniu dróg oddechowych wiosną tego roku i większość czasu spędzał w swym domu na wsi.
W ostatnich dwóch latach Havla wyczerpała praca nad filmem "Odejścia". Stopniowo zaczął odwoływać swoje spotkania i wystąpienia, z powodu problemów z drogami oddechowymi trafiał do szpitala. W marcu wziął udział w uroczystej premierze filmu, jednak wtedy po raz pierwszy widziano go z laską.
Największy wpływ na zdrowie Havla wywarły pobyty w więzieniu, na które skazały go komunistyczne władze Czechosłowacji. Później były prezydent Czech był kilkakrotnie hospitalizowany, z powodu nowotworu wycięto mu fragment prawego płuca. Skarżył się również na dolegliwości sercowe.
Do ostatnich dni aktywnie bronił praw człowieka; jeszcze w miniony weekend podpisał się pod apelem poparcia dla wszystkich dysydentów na świecie i ochrony wolności w totalitarnych reżimach Azji.
Vaclav Havel urodził się 5 października 1936 roku w Pradze. Z racji pochodzenia inteligenckiego nie mógł studiować na uniwersytecie i pracował jako laborant chemiczny. Potem ukończył ekonomię, nie pozwolono mu jednak na studia w kierunku literatury i sztuk audiowizualnych. Jako literat zadebiutował w 1955 roku. Jest autorem kilkunastu sztuk teatralnych, a także poezji i esejów. Jego dramaty nie były w okresie komunistycznym wystawiane w Czechosłowacji.
W życiu publicznym Havel stał się znany już w okresie Praskiej Wiosny w roku 1968 roku, gdy jako pisarz i człowiek teatru krytykował reżim komunistyczny, łamanie praw człowieka. Jeszcze w 1967 roku na kongresie pisarzy wystąpił przeciwko cenzurze. Po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego i zdławieniu czechosłowackiej próby reform Havla zwolniono z pracy w teatrze, zakazano publikacji i wystawiania jego dzieł. Zaczął działalność w podziemiu, gdzie powołał m.in. niezależne wydawnictwo literackie. W komunistycznych więzieniach spędził w sumie około pięciu lat.
19 listopada 1989 roku Havel powołał do życia Forum Obywatelskie, które skupiało główne siły antykomunistyczne. Z jego ramienia 29 grudnia 1989 roku został prezydentem Czechosłowacji, a po podziale państwa był do 2 lutego 2003 roku (dwie kadencje) prezydentem Czech. Prowadził politykę zorientowaną na integrację europejską i członkostwo w NATO. Był natomiast przeciwnikiem rozliczeń z komunistyczną przeszłością. Po odejściu z urzędu pozostał aktywny w krajowej i międzynarodowej polityce. Mocno wspierał ruchy ekologiczne.
Havel jest bardzo znany na świecie przede wszystkim jako artysta dysydent i obrońca praw człowieka. W Czechach opinie na jego temat są podzielone. W wielu kwestiach politycznych i społecznych poglądy Havla były wprost przeciwne do zapatrywań jego następcy, obecnego prezydenta Vaclava Klausa. Spór obu polityków sięga czasów aksamitnej rewolucji i podziału Czechosłowacji. Havel opowiadał się za podtrzymywaniem związku dwóch państw, czemu przeciwny był ówczesny premier Klaus. Następne pole konfliktu to kierunki polityki zagranicznej. Havel widział szansę dla Czech w głębokiej integracji i przyjmowaniu na szeroką skalę rozwiązań i wartości "europejskich", czemu sprzeciwiał się Klaus.
Havel znany jest też z działalności charytatywnej. Powołał kilka własnych fundacji, a po odejściu z urzędu prezydenta także bibliotekę swojego imienia. Od 1997 roku organizował co roku w Pradze spotkania znanych osobistości z całego świata. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień w Czechach i za granicą, m.in. kawalerem Orderu Orła Białego (1993), francuskiej Legii Honorowej, brytyjskiego Orderu Łaźni i amerykańskiego Medalu Wolności.
Piotr Falkowski
Nasz Dziennik Poniedziałek, 19 grudnia 2011, Nr 294 (4225)

Autor: jc