Tajemnice Góry św. Wawrzyńca

Treść

Przez ostatnie kilka lat w Kałdusie pod Chełmnem na Pomorzu Nadwiślańskim trwały intensywne badania archeologiczne prowadzone przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W ciągu ostatnich kilku lat odkrywano tam sukcesywnie pozostałości imponującego, wczesnośredniowiecznego ośrodka osadniczego z X-XIII w. Okazało się, że ta mało znana miejscowość pełniła znaczącą rolę w strukturach państwa wczesnopiastowskiego.
Wykopaliska archeologiczne doprowadziły do odkrycia pozostałości przedlokacyjnego Chełmna, które powstało na miejscu prehistorycznego grodziska kultury łużyckiej (VII-V w. przed n.Chr.), bezpośrednio przy wzniesieniu zwanym dzisiaj Górą św. Wawrzyńca. U schyłku okresu plemiennego góra stanowiła zapewne miejsce kultu pogańskiego, natomiast ma przełomie X i XI w. po n.Chr. była jednym z głównych grodów administracji państwa Piastów.
Pierwsza wzmianka o znaleziskach w Kałdusie pochodzi z roku 1871, kiedy to przypadkiem odkryto kilka zabytków, które następnie trafiły do muzeum w Schwerinie. Rozpoczęte wówczas prace wykopaliskowe prowadzono z przerwami aż do czasów dzisiejszych. Dotychczas odsłonięto pozostałości wczesnoromańskiej bazyliki z I połowy XI wieku - jak do tej pory najwcześniejszej rozpoznanej świątyni chrześcijańskiej z rejonu Pomorza i Mazowsza, pod względem wielkości nawiązującej do założeń sakralnych Gniezna i Poznania. Odkryto także dwie unikatowe w Europie Środkowej komory grobowe, kryjące pochówki Normanów z okresu wikińskiego (przełom X i XI w.) - z bogatym wyposażeniem, ozdobami, naczyniami oraz nożami z żelaza i metali kolorowych, a także skarb - mieszek ze złotymi i srebrnymi monetami.
Wykopaliskom w Kałdusie poświęcona jest ekspozycja "Tajemnice Góry św. Wawrzyńca", prezentowana do 10 marca w Muzeum Sztuki Mieszczańskiej we Wrocławiu. Całość ekspozycji zamknięta jest w obrębie platformy, której centralny punkt stanowi zrekonstruowana komora grobowa wikinga z kopiami bezcennych zabytków. Na platformie umieszczono także makietę będącą prezentacją ośrodka z okresu panowania Bolesława Chrobrego i jego następców. Tłem dla wszystkich obiektów jest fotograficzna panorama Kałdusa wraz z Górą św. Wawrzyńca na pierwszym planie. Sama tytułowa "tajemnica" schowana jest za platformą, a stanowią ją najważniejsze zabytki wykopane przez archeologów w trakcie badań.
Prezentacja obejmuje około 1200 obiektów - od przedmiotów codziennego użytku po biżuterię. Szczególną uwagę zwiedzających przyciągają: brązowa figurka modlącej się kobiety, czyli tzw. orantki, tarczowata zapinka z symbolem krzyża oraz kości do gry z pismem runicznym.
EI

"Nasz Dziennik" 2006-02-09

Autor: mj