"Sprawiedliwi i ich świat"

Treść

W czasie okupacji hitlerowskiej za pomoc ludności żydowskiej groziła kara śmierci. Mimo to dzięki wsparciu Polskiego Państwa Podziemnego, ale przede wszystkim heroicznej, indywidualnej postawie wielu Polaków uratowano życie ok. 100 tys. Żydów. Tragiczną historię wielodzietnej rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów z Markowej na Podkarpaciu, bestialsko zamordowanych za ukrywanie Żydów przedstawia album Mateusza Szpytmy "Sprawiedliwi i ich świat", wydany staraniem Instytutu Pamięci Narodowej i Instytutu Studiów Strategicznych. Dzisiaj o godz. 11.00 w siedzibie rzeszowskiego IPN odbędzie się jego prezentacja, której towarzyszyć będzie projekcja filmu pt. "Sprawiedliwi wśród Narodów Świata". Publikacja przypomina, że pomoc ludności żydowskiej opierała się na dwóch nurtach. Pierwszym były działania Polskiego Państwa Podziemnego oraz rządu RP w Londynie, które w 1942 r. powołały do życia instytucję - Radę Pomocy Żydom "Żegota", która była afiliowana przy konkretnym organie władz podziemnych - Delegaturze - i finansowana przez polski rząd. Działała przede wszystkim w wielkich miastach Generalnej Guberni i na obszarach wschodnich, a konkretnie w okręgu warszawskim AK, krakowskim i lwowskim. Drugim nurtem była spontanicznie niesiona pomoc Polaków, zarówno ludności wiejskiej, w tym ziemiańskiej, jak i miejskiej. Osobami ratowanymi byli często dawni sąsiedzi, ale zdarzało się, że i "obcy", czasem nawet nieznający języka polskiego. Najbardziej znanym przykładem bezgranicznej ofiarności jest rodzina Ulmów z Markowej. 24 marca 1944 r. Niemcy zamordowali Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię oraz ich dzieci - sześcioro niewinnych istot w wieku od 1-8 lat, a wszystko to odbyło się publicznie, by odstraszyć Polaków przed udzielaniem pomocy Żydom. Życie stracili też przechowywani Żydzi z rodzin Szallów i Goldmanów. Za ofiarę i bohaterstwo w 1995 r. małżeństwu Ulmów nadano tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", przyznawany przez Muzeum Bohaterów i Męczenników Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie. Obecnie trwa proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów, a ich bohaterstwo przypomina pomnik w Markowej ufundowany przez lokalną społeczność, odsłonięty w marcu 2004 r. w 60. rocznicę tragedii. Bohaterska rodzina Sług Bożych nie była jedyną w Markowej, która udzieliła schronienia Żydom. Jak przypomina autor publikacji, dzięki przykładowi bohaterstwa Ulmów tylko w Markowej inni gospodarze uratowali 17 osób narodowości żydowskiej, dając tym samym świadectwo miłości bliźniego i poświęcenia. Takie przykłady bohaterstwa można znaleźć w całej Polsce we wszystkich środowiskach. Wśród ratujących byli ludzie motywowani Dekalogiem i przykazaniem miłości bliźniego, m.in. świeccy, księża i zakonnicy, ale także osoby, którymi kierowała zwykła przyzwoitość, patriotyzm i niechęć do okupanta i kolaborantów. Album prezentuje szereg dokumentów i zdjęć, m.in. autorstwa Józefa Ulmy, które obrazują historię życia jego rodziny oraz codzienne życie społeczno-kulturalne mieszkańców wsi Markowa, w tym Żydów zarówno przed, jak i w trakcie II wojny światowej. Książka "Sprawiedliwi i ich świat" jest pierwszą z nowej serii wydawniczej IPN "Kto ratuje jedno życie..." poświęconej historii osób i instytucji pomagających Żydom w okresie okupacji. Mariusz Kamieniecki Książkę można będzie nabyć w księgarniach "Naszego Dziennika": w Warszawie, al. Solidarności 83/89 (w pobliżu pl. Bankowego) tel. (22) 850 60 20; e-mail: ksiegarnia.wawa@naszdziennik.pl w Krakowie, ul. Starowiślna 49, 31-038 Kraków, tel. (12) 431 02 45 (możliwość realizacji zamówień telefonicznych); e-mail: ksiegarnia@naszdziennik.pl "Nasz Dziennik" 2008-03-07

Autor: wa