Spór o dziennikarstwo śledcze

Treść

Zarzuty, jakie skierowała w liście otwartym grupa dziennikarzy pod adresem oświadczenia Rady Etyki Mediów, w którym wyrażono m.in. uwagi na temat publikacji Anny Marszałek i Bertolda Kittela o rzekomych nieprawidłowościach w Ministerstwie Obrony Narodowej za czasów wiceministra Romualda Szeremietiewa, są zdaniem jej kierownictwa nieuzasadnione. W opinii Magdaleny Bajer, przewodniczącej REM, jego celem była krytyka kondycji moralnej dziennikarstwa śledczego, które nie poczuwa się do odpowiedzialności za krzywdę wyrządzoną Romualdowi Szeremietiewowi, byłemu wiceministrowi obrony.
Pod listem otwartym dziennikarzy Wojciecha Czuchnowskiego z "Gazety Wyborczej" i Roberta Zielińskiego z "Dziennika", zamieszczonym na stronach internetowych miesięcznika "Press", podpisało się około 50 dziennikarzy. Potępia się w nim stanowisko Rady Etyki Mediów w sprawie opublikowanego na łamach "Rzeczpospolitej" tekstu Anny Marszałek i Bertolda Kittela "Kasjer z Ministerstwa Obrony" z 2001 r., w którym opisywano domniemane nieprawidłowości w resorcie obrony za czasów wiceministra Romualda Szeremietiewa.
Jakiś czas po tej publikacji wiceszef MON miał postawione przez prokuraturę zarzuty korupcyjne, z których po uciążliwych wieloletnich procesach został oczyszczony. REM, biorąc to pod uwagę, uznała, że doszło do "kompromitacji dziennikarstwa śledczego w Polsce", i wydała oświadczenie, w którym apeluje do dziennikarzy m.in. o "rzetelność i obiektywizm w przedstawianiu faktów". Oliwy do ognia dolał Maciej Iłowiecki, wiceprzewodniczący REM, który wyraził przypuszczenie, że za sprawą mogła stać "robota służb".
Czuchnowski i Zieliński w swoim liście wyrażają oburzenie stanowiskiem REM z 26 sierpnia br., która "powołana jest m.in. do pilnowania, czy przestrzegane są w Polsce standardy prawa prasowego". "Tymczasem po raz kolejny w ciągu ostatnich lat potępia dziennikarzy, nie dochowując podstawowej zasady tego prawa, jaką jest wysłuchanie drugiej strony" - czytamy w piśmie z 28 sierpnia. Ponadto autorzy listu twierdzą, że REM jest instytucją samozwańczą i postulują konieczność powołania nowego gremium, które będzie zabierało głos w kwestiach etyki dziennikarskiej. Stanowisko to podziela Izba Wydawców Prasy, której prezes - Wiesław Podkański z Axel Springer Polska, również podpisał się pod apelem dziennikarzy.
Wojciech Reszczyński, publicysta, były wiceprezes Informacyjnej Agencji Radiowej Polskiego Radia, przyznaje, że nie jest wprawdzie sympatykiem REM, ale nigdy by się nie podpisał pod powyższym protestem dziennikarzy. - Po pierwsze dlatego, że merytorycznie nie mają oni racji. Rada słusznie stwierdziła, że Romuald Szeremietiew został zaszczuty przez media, stracił osiem lat życia na szukanie prawdy oraz w kluczowym momencie swojej kariery zawodowej został wyeliminowany przez dziennikarskie oskarżenia. Po drugie, na tej liście są nazwiska ludzi, co do których mam poważne wątpliwości, jeśli chodzi o ich moralną czystość. Innymi słowy, te osoby mogą się podpisywać pod każdą listą w momencie, kiedy przejdą proces lustracji - zaznacza Reszczyński, nie podając jednak konkretnych nazwisk. Choć nie ma na to dowodów, nie wyklucza, że artykuły na temat Szeremietiewa mogły powstać z inspiracji tajnych służb. - Możliwe, że stały za tym tajne służby i dziennikarze mają od nich informacje. Niech nie udają, że są tak wybitni, iż zdobywają je sami - wyraża swoją opinię.
Również sam Szeremietiew nie widzi niczego wyjątkowego w oświadczeniu REM. - Protest jest dziwaczny. Jeżeli przyjrzymy się stanowisku, które REM sformułowała, ono było bardzo eleganckie i ostrożne. Owszem, wskazano jako przykład tę dwójkę, która kiedyś mnie opisywała jako łapownika, ale jednocześnie Rada zaapelowała, że trzeba uważać, żeby dziennikarze czegoś pochopnie nie robili, bo to kompromituje formułę tego, co się nazywa dziennikarstwem śledczym - mówi były wiceminister.
Magdalena Bajer stanowczo podtrzymuje wcześniejsze stanowisko w sprawie artykułów Kittela i Marszałek. - Skrytykowaliśmy stanowczo dziennikarzy śledczych, którzy - powiedzmy - popełnili błąd, w wyniku czego pan Szeremietiew był oskarżony i poniósł wszystkie tego konsekwencje. Siedem lat trwały procesy i kiedy został uniewinniony, nawet go nie przeprosili. W całej rozciągłości podtrzymuję więc to oświadczenie REM - podkreśla Bajer. - Tu nie ma żadnej "drugiej strony" - oni się skompromitowali. Nie mówię, że mieli złą wolę - prawdopodobnie dobrą - natomiast jeżeli się okazało, że ich przekonanie było błędne, a wyrazili je w kilkudziesięciu wypowiedziach prasowych, wtedy należało przeprosić - odpowiada przewodnicząca na zarzuty grupy protestujących dziennikarzy. W jej opinii, tzw. sprawa Szeremietiewa wydaje się bardzo niepokojącym sygnałem co do kondycji dziennikarstwa śledczego. - Każda kompromitacja dziennikarzy śledczych jest bardzo niedobra i niepożądana społecznie - podkreśla Bajer.
Z kolei jak poinformował serwis press. pl, Marszałek i Kittel zapowiadają wytoczenie REM procesu o naruszenie dóbr osobistych oraz wydanie specjalnego oświadczenia w tej sprawie, bo - ich zdaniem - nie było merytorycznych podstaw, aby wydać takie oświadczenie. Jak argumentowali, nieupoważnione jest "stawianie znaku równości między artykułem a śledztwem i procesem".
Jacek Dytkowski
"Nasz Dziennik" 2009-09-07

Autor: wa