Ratowali Żydów przed zagładą

Treść

Archiwum Państwowe w Przemyślu poszukuje żyjących świadków i rodzin Polaków, którzy w czasie II wojny światowej udzielali pomocy ludności żydowskiej zamieszkałej na ziemi przemyskiej. Informacje pozwolą uzupełnić zasoby archiwum i przywrócić pamięć bohaterskim Polakom.

Realizowany w całej Polsce projekt naukowo-badawczy pod nazwą "Indeks Pamięci Polaków Zamordowanych i Represjonowanych przez Hitlerowców za Pomoc Żydom" został opracowany przez Instytut Studiów Strategicznych w Krakowie oraz Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. Ma on na celu zbadanie skali represji nazistowskich wobec Polaków oraz odnalezienie istotnych faktów dotyczących osób, które były represjonowane za pomoc ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej. Jak powiedział nam dr Maciej Dalecki z Archiwum Państwowego w Przemyślu, z materiałów, które udało się odnaleźć w zasobach archiwum, wynika, że większość osób, które pomagały Żydom, zginęła.
- Przykładem jest rodzina Michała i Katarzyny Gierulów z miejscowości Łodzinka Górna niedaleko Birczy, którą Niemcy rozstrzelali za ukrywanie czteroosobowej rodziny żydowskiej, a która została odznaczona Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Choć dotychczas udało się zarejestrować zaledwie kilka przekazów, to posiadają one dużą wartość. - Jeden z przypadków dotyczy kobiety o nazwisku Janina Płocka, która w 1943 r. zajmowała mieszkanie lokatorskie w klasztorze Ojców Reformatów i tam udzielała schronienia Żydom, za co została rozstrzelana. Choć wcześniej informacja ta była nam znana i została odnotowana przez klasztornego kronikarza, to dopiero teraz udało się ustalić nazwisko osoby, która udzielała pomocy. Kolejnym przykładem jest rodzina Stanisława i Franciszki Kurpiel z Tarnawiec, którzy za przechowywanie 22 Żydów zostali aresztowani przez gestapo, a następnie zamordowani w maju 1944 r.; ich zwłoki zakopano na terenie Fortu "Lipowica" - wyjaśnia dr Dalecki. Na podstawie odnalezionych dokumentów dowiedziono, że odważnych ludzi z Przemyśla i okolic, którzy bezinteresownie ratowali Żydów przed zagładą, narażając własne życie, było wielu. Pracownicy Archiwum Państwowego w Przemyślu apelują do świadków polsko-żydowskiej historii, którzy posiadają informacje na temat osób i okoliczności pomocy udzielanej Żydom, o kontakt osobisty lub telefoniczny z Archiwum Państwowym w Przemyślu, tel. (16) 670 35 38. Odnalezienie nazwisk bohaterskich obrońców pozwoli uhonorować ich pamięć, pozyskać nowe materiały i wyjaśnić mało znane dotychczas okoliczności, które w świetle dokumentów źródłowych wciąż nie są do końca zbadane.
Mariusz Kamieniecki
"Nasz Dziennik" 2006-11-27

Autor: wa