Ramię w ramię z mnichami Egiptu
Treść
W zakonie benedyktyńskim przechowujemy szczególną pamięć o św. Janie Kasjanie. Nasz Zakonodawca, św. Benedykt z Nursji, zaliczał go do grona „świętych i katolickich Ojców”, polecając swoim mnichom wnikliwą lekturę jego dzieł: Rozmów i Ustaw. W opactwie tynieckim przez długi czas codziennie wieczorem wybrzmiewały słowa Rozmów z Ojcami, gdy lektor odczytywał ich fragmenty na początku Komplety – tak, jak zaleca to Benedykt w swej Regule. Collationes Patrum, czyli owe Rozmowy, ukształtowały pokolenia mnichów i wciąż znajdują nowych miłośników.
O dziele tym pisaliśmy już wielokrotnie, ostatnio przy okazji publikacji drugiego tomu nowego polskiego tłumaczenia Rozmów. Teraz jednak tynieckie wydawnictwo postanowiło wydać swego rodzaju podręcznik zmagań z namiętnościami i pokusami: ukazuje się on jako 62 tom serii „Z tradycji mniszej”, a zawiera w sobie trzy rozdziały z Collationes Patrum: II, IV i V. Wydano go pod tytułem „Istota walki duchowej”.
Czym jednak jest owa walka duchowa? Abba Daniel, z którym toczy się Rozmowa IV, mówi: „Pragnienia ciała i ducha występują w jednym człowieku, codziennie więc odbywa się w nas wewnętrzna walka”.
W tym stwierdzeniu podpiera się słowami Pisma: Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało, i stąd nie ma między nimi zgody, tak że nie czynicie tego, co chcecie (Ga 5,17). Chyba każdy z nas doświadczył tego rodzaju rozdwojenia: konfliktu dobrych pragnień i zawstydzającej skłonności do grzechu. Mnich jest człowiekiem, który ma za zadanie przezwyciężyć ten podział we współpracy z Bożą łaską. Nie dzieje się to jednak ani od razu, ani samo z siebie, lecz poprzez dobrze rozumianą „walkę”. I chyba nie trzeba dodawać, że Paweł nie pisze do Galatów, zwracając się do mnichów. Nie: jego słowa – Postępujcie według Ducha, a nie spełnicie pożądań ciała – są adresowane do nas wszystkich.
Jak zauważa tyniecki opat, o. Szymon Hiżycki, we wstępie do tego tomu, u progu wysiłku ascetycznego musi stać cnota rozeznania, discretio. „Wszelka przesada pochodzi od diabła, dlatego właśnie należy wybrać »królewską drogę środka«”. Jeżeli chcemy zachować militarną retorykę, można stwierdzić, że walka wymaga taktyki i rozpoznania terenu, bo porwanie się na zbyt trudny cel lub urządzanie demonstracji swych sił może prowadzić do zgubnych skutków.
Cnocie rozeznania poświęcona jest Rozmowa II z abba Mojżeszem: O rozpoznawaniu myśli. Po niej następuje wspomniana już wymiana z abba Danielem, O przeciwstawnych pragnieniach ducha i ciała. Wreszcie zaś Jan Kasjan i jego towarzysz, Germanus, podejmują dialog z abba Serapionem, rozprawiając o ośmiu wadach głównych. Przyglądając się temu układowi treści, możemy dojrzeć, że duchowe zmaganie wymaga nie tylko właściwego rozeznania, ale przede wszystkim poznania swych własnych słabości. Ostatnia rozmowa stanowi wykład o namiętnościach, które – jeżeli są nieuporządkowane – stanowią dla człowieka bardzo poważną przeszkodę na jego drodze do Boga.
Wszystkie te rozmowy poprzedzają krótkie artykuły o. Hiżyckiego: ogólny wstęp i odpowiednie wprowadzenia do poszczególnych rozdziałów. Te krótkie wyjaśnienia mają szczególną wartość: poszerzają kontekst odbioru treści Rozmów z Ojcami, przedstawiają ich przedmiot za pomocą współczesnych nam pojęć i zręcznie podsumowują Kasjanowe koncepcje. Wraz z korpusem Rozmów cały tom stanowi szczególną pomoc dla osób biorących na siebie „słodkie jarzmo i lekkie brzemię” ascezy: nie takiej, która byłaby bezpłodną sztuką dla sztuki, ale takiej, która pomaga pogłębić i ożywiać więź ze Zbawicielem.
Św. Jan Kasjan „Istota walki duchowej” Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC
Materiały dodatkowe:
Źródło: ps-po.pl, 05 lipca 2016r.
Autor: mj