Przechodniu, pochyl czoła

Treść

"Przechodniu, pochyl czoła" to tytuł książki Dionizego Garbacza, badacza przeszłości, autora monografii Stalowej Woli, a także licznych książek i publikacji o współczesnej historii regionu nadsańskiego. Najnowsza pozycja ma w Polsce południowo-wschodniej charakter pionierski - przedstawia opisy około dwustu miejsc i symboli pamięci narodowej, przybliża związane z nimi postaci oraz wydarzenia.

Bogaty materiał faktograficzny zawarty w książce jest wynikiem wieloletniej pracy autora - rozmów ze świadkami wydarzeń, docierania do różnych miejsc i dokumentów. W ten sposób pamięci pokoleń przywołane zostały postaci obrońców Ojczyzny z okresu Powstania Styczniowego, legionistów z 1914 r., niżańskich uczniów i profesorów, którzy poszli na pomoc walczącemu w 1918 r. Lwowowi. Z kart książki wyłaniają się żołnierze z czasów okupacji niemieckiej i działacze walczący o wolną i niepodległą Polskę z okresu terroru stalinowskiego, uczestnicy rudnickiej akcji "Burza", partyzanci Oddziałów Leśnych NOW AK "Ojca Jana" z Lasów Janowskich, członkowie Armii Krajowej, Narodowej Organizacji Wojskowej, czołowi konspiratorzy z okręgu rzeszowskiego Zrzeszenia WiN i NOW, a także "Solidarność". Upamiętniono też polskie ziemiaństwo i duchowieństwo, które we wszystkich tych okresach z narażeniem życia udzielały schronienia rannym, księcia Jerzego Lubomirskiego, którego staraniem urządzono w Charzewicach szpital, ofiary pacyfikacji i bombardowań niemieckich, rozstrzelanych zakładników, ofiary sowieckiego NKWD, ludzi zamęczonych w Oświęcimiu, więźniów łagrów sowieckich, rozstrzelanych w Katyniu, nauczycieli tajnego nauczania. We wdzięcznej pamięci tutejszego społeczeństwa pozostali również związany z podkarpacką ziemią gen. Władysław Sikorski i wicepremier oraz twórca Stalowej Woli Eugeniusz Kwiatkowski.
Pozycja ta może stanowić pomoc dla pracowników naukowych, studentów historii oraz interesującą lekturę dla wszystkich zainteresowanych dziejami tego regionu. Pomoże też z pewnością pogłębić patriotyczną edukację młodzieży szkół średnich. Dzieło Dionizego Garbacza ma formę albumu, zawiera wiele barwnych fotografii. Podziwiać można kunszt opracowania graficznego Lilli Witkowskiej.
Książka ukazała się dzięki wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, władz samorządowych, osób prywatnych. Podczas jej promocji wystąpił Chór Kameralny pod dyrekcją Jerzego Augustyńskiego z hymnami: narodowym - "Mazurkiem Dąbrowskiego", i "Gaude Mater Polonia", oraz pieśniami patriotycznymi. Wiersze legionowego poety Józefa Mączki, pochodzącego z pobliskich Zaleszan, recytował aktor Teatru Polskiego w Warszawie Stefan Szmidt. Zaprezentowane zostały też dwa filmy dokumentalne: "Powstańcze echa" i "Komendant", zrealizowane przez stalowowolską telewizję według scenariusza autora książki.
Alicja Trześniowska

Dionizy Garbacz, Przechodniu, pochyl czoła, Wydawnictwo Sztafeta (ul. 1 Sierpnia 12), Stalowa Wola 2005.

"Nasz Dziennik" 2005-07-19

Autor: ab