Powstanie Warszawskie: 1944-2009

Treść

Powstanie Warszawskie nie było tylko jeszcze jednym zrywem zbrojnym wpisującym się w tradycje polskiej, romantycznej walki o niepodległość. Nie było też przejawem lekkomyślności dowódców, jak chcą niektórzy jego krytycy. To była część wielkiej operacji, planowanej na okupowanej polskiej ziemi od września 1939 r., kiedy tylko powstał zalążek Polskiego Państwa Podziemnego.

Kiedy przed paru laty obchodziliśmy 60. rocznicę Powstania Warszawskiego, prof. Norman Davies, życzliwy Polsce Walijczyk, autor licznych prac poświęconych naszej historii, także Powstaniu Warszawskiemu, zauważył przytomnie, że w sierpniu i we wrześniu 1944 r. stolica Polski przeżywała codziennie tragedię równą tej, którą przeżywali Amerykanie pamiętnego 11 września 2001 r., po ataku terrorystycznym na budynki World Trade Center i na Pentagon. Rzeczywiście, jeśli przyjmiemy, że w Powstaniu Warszawskim poległo w walce, zginęło w atakach lotniczych i na skutek ostrzału lub zostało zamordowanych przez pacyfikujących miasto Niemców 175 tysięcy mieszkańców Warszawy (polskie straty podaje się w przedziale od 150 do 200 tysięcy), to okazuje się, że codziennie ginęło na ulicach stolicy lub pod gruzami domów 2778 ludzi! Liczba ofiar czterech rozbitych 11 września 2001 r. samolotów oraz spalonych lub przywalonych gruzem nowojorczyków została ustalona na 2999 osób. Wartości zbliżone. 63 razy World Trade Center w ciągu 63 dni! Czy możecie to sobie wyobrazić - wy, którzy uznaliście atak z 11 września 2001 r. za największą tragedię rozpoczynającego się XXI wieku? - pytał profesor ludzi Zachodu.
Gdyby wykazał większą dociekliwość, doszedłby do jeszcze innego, przerażającego bilansu: Polacy przeżywali doświadczenie podobne do tragedii World Trade Center od pierwszego do ostatniego dnia wojny! Rachunek jest prosty: w okresie od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. ginęło codziennie średnio 2889 obywateli Rzeczypospolitej Polskiej - przy założeniu, że zginęło ogółem w czasie wojny około 6 mln naszych rodaków, choć śp. prof. Paweł Wieczorkiewicz twierdził, że ta szacunkowa, pospiesznie ustalona po wojnie liczba, jest niezgodna z prawdą. On sam obliczył wojenne straty naszego kraju na 8,5 mln obywateli. Gdyby tak było, to każdego dnia ginęło ponad 4 tysiące Polaków!
Warto czasami posłużyć się liczbami, by spojrzeć na wydarzenia niby dobrze nam znane z innej perspektywy. Straty niemieckie podczas Powstania to około 10 tysięcy zabitych, 6 tysięcy zaginionych, 9 tysięcy rannych. Mniej więcej tyle, ile we wszystkich operacjach alianckich pod Monte Cassino! Można więc mówić o Powstaniu także jako o jednej z wielkich batalii II wojny światowej.
Powstanie Warszawskie nie było tylko jeszcze jednym zrywem zbrojnym wpisującym się w tradycje polskiej, romantycznej walki o niepodległość. Nie było też przejawem lekkomyślności dowódców, jak chcą niektórzy jego krytycy. To była część wielkiej operacji, planowanej na okupowanej polskiej ziemi od września 1939 r., kiedy tylko powstał zalążek Polskiego Państwa Podziemnego. Od początku istnienia tego państwa celem strategicznym była ogólnonarodowa insurekcja podjęta w decydującym momencie wojny, obejmująca całość ziem okupowanych, której celem była niepodległa Rzeczpospolita. Nie przepędzenie Niemców, bo to tylko środek do celu, lecz odzyskanie niepodległości. To zasadnicza różnica! Polskiej niepodległości zagrażali nie tylko Niemcy. Dla powojennych politruków sowieckich Powstanie było "awanturą polityczną", bo nie służyło sowieckim celom politycznym. Było "reakcyjne", bo nie służyło rozpoczętemu już procesowi sowietyzacji Polski pod obłudnymi hasłami "demokracji". Nic dziwnego, że przez pierwsze 10 lat po wojnie mieli dla powstańców tylko słowa potępienia. Kolejne rocznice Powstania ignorowali. Doszło do tego, że 1 sierpnia 1945 r. robotnicy z Żoliborza porzucili manifestacyjnie pracę i poszli na groby powstańców. To był najbardziej wymowny strajk w Polsce pod rządami komunistów. Po raz pierwszy oficjalne obchody Powstania Warszawskiego odbyły się 1 sierpnia 1954 roku. Marian Hemar skomentował to następująco: "Gdy trupem padały kobiety i dzieci u miejskich barykad i szańców, za Wisłą spokojnie czekali Sowieci, aż Hitler dobije powstańców (...). A dzisiaj ta ciżba moskiewskich zaprzańców, a dzisiaj te same psubraty z butami się pchają na groby powstańców i wieńce im niosą i kwiaty"...
Przez całe lata rozpamiętywaliśmy, czy Powstanie "miało sens", nie zdając sobie sprawy z tego, że samo stawianie takich pytań nie ma sensu i że w takich pytaniach pobrzmiewają sowieckie trąby propagandowe, które przez lata podawały nam ten sam fałszywy ton: bohaterscy powstańcy i tchórzliwi, wyrachowani dowódcy. To zgrana sowiecka nuta, do której tańczą już tylko najbardziej naiwni. W rzeczywistości Powstanie Warszawskie było aktem woli całego Narodu, a nie tylko wypełnieniem rozkazu dowódców. Innej drogi nie było. Doskonale wyczuwał tę tragiczną sytuację poległy w Powstaniu Józef Szczepański "Ziutek", rozpoczynający swój słynny wiersz paradoksalnym obrazem sytuacji Polaków w okupowanej stolicy: "Czekamy ciebie, czerwona zarazo, byś wybawiła nas od czarnej śmierci"... Sytuacja tragiczna ma to do siebie, że nie ma dobrych rozwiązań. W takich sytuacjach wybiera się rozwiązania służące nie doraźnym celom, lecz przyszłości. A przyszłość, wbrew sowiecko-alianckim geszeftom, jawiła się w postaci Polski niepodległej, z pełną zarazem świadomością, że trzeba będzie przejść przez piekło, by cel ten osiągnąć dziś lub może dopiero w przyszłości. Bez oglądania się na zapłatę, byleby zachować wierność Bogu, Ojczyźnie i samemu sobie, bo "wierzymy, że nam Sprawiedliwy zapłaci za przelaną krew" - jak w pieśni "Warszawskie dzieci" napisał "Goliard", żołnierz Powstania. A w tych słowach pobrzmiewała znana myśl wszystkich przegranych powstań: czynimy to nie dla siebie, lecz dla potomnych, by nie żyli w niewoli. Jak u Seweryna Goszczyńskiego, powstańca listopadowego: "Sadźmy, przyjacielu, róże! Długo jeszcze, długo światu szumieć będą śnieżne burze, sadźmy je przyszłemu latu! My, wygnańcy stron rodzinnych, może już nie ujrzym kwiatu, a więc sadźmy je dla innych, szczęśliwszemu sadźmy światu!".
Powstańcy wymagają od nas pamięci i czci, a nie jałowych rozważań, w których padły już wszystkie możliwe argumenty. Powstanie BYŁO, więc nie pytaj, czy powinno być. Przyjmijmy przeszłość taką, jaka była, i zerwijmy zasadzone wtedy róże wolności, odrzucając to, co nędzne i fałszywe, i co tej wolności nie służy.
Piotr Szubarczyk, IPN Gdańsk
PS We wstępie do swej książki "Powstanie '44" prof. Norman Davies napisał z pełnym przekonaniem: "Gdybym w odpowiednim wieku znalazł się w 1944 r. w Warszawie, to z całą pewnością wstąpiłbym do Armii Krajowej"...
"Nasz Dziennik" 2009-08-01

Autor: wa