Polska może być samowystarczalna w energię
Treść
Strategia restrukturyzacji energetyki polskiej
Wstep
Zgodnie z wojskowa definicja strategii, dowódca odpowiedzialny za jej opracowanie (minister gospodarki , równiez w sprawach energetyki) powinien najpierw okreslic cel , który ma osiagnac w wyniku realizacji strategii, pózniej powinien zebrac wszystkie dane dotyczace kadry dowódczej, wojska (w naszym przypadku pracowników zwiazanych z energetyka), warunków terenowych ("kondycja" energetyki) i zasobów róznego typu (zasoby energetyczne kopalne i odnawialne) ,które ma do dyspozycji. W warunkach planowania gospodarczego (bo trudno mówic o gospodarce , w której sa nakazy, zakazy czy limity, inaczej) celem do osiagniecia jest wyprowadzenie polskiej gospodarki z zapasci ekonomicznej powstalej w trakcie rzadów róznych barw w okresie ostatnich siedemnastu lat, na poziom przynajmniej srednio europejski. Podstawa przyspieszonego rozwoju gospodarczego i jedyny sposób na dogonienie krajów wysoko rozwinietych gospodarczo jest posiadanie taniej energii. Aby ten poziom osiagnac to musimy wiedziec, czy mamy odpowiednia kadre i wystarczajace zasoby przyrodnicze, w tym energetyczne. Kadry w Polsce mamy bardzo duzo, bo tylko na uczelniach wyzszych posiadamy ponad 17 tys. profesorów, drugie 17 tys. pracowników badawczych znajduje sie w PAN, problem polega jednak na tym, ze kadra ta nie jest przyzwyczajona do wykonywania zadan bojowych w trudnych warunkach gospodarczych .Z tych ponad 30-tu tysiecy najwyzej kwalifikowanej kadry naukowej oraz znacznie liczniejszej kadry inzynierskiej róznych specjalnosci, nalezy wylowic kilkaset zdolnych z wizja pracowników w róznym wieku po to, aby ci starsi sluzyli doswiadczeniem a mlodsi zdawali sobie sprawe z odpowiedzialnosci, jaka na nich bedzie ciazyc w przypadku nie osiagniecia celu. Naturalna rzecza jest aby z tej grupy wyeliminowac tych "pseudo ekspertów", którzy w okresie minionych siedemnastu lat doprowadzili nasz kraj do ekonomicznego bankructwa. Nalezymy do tej grupy krajów swiata, które Bóg Stwórca obdarzyl bardzo obficie. Zasoby energetyczne kopalne stale: wegla kamiennego ocenia sie na Górnym Slasku na poziomie 43 mld ton a w "Rowie Lubelskim" na okolo 60 mld ton. Do tych liczb nalezy dodac jeszcze okolo 14 mld ton wegla brunatnego. Zasoby gazu udokumentowane ocenia sie na poziomie 800 mld m szesciennych a do udokumentowania mamy jeszcze ok. 900 mld m szesc.(1) Naszym najwiekszym atutem energetycznym, pozwalajacym na calkowite wyeliminowanie importu gazu i ropy jest energia zawarta w zasobach odnawialnych geotermalnych, której potencjal zostal oceniony przez nasz krakowski zespól (1) juz w 2000 roku, na poziomie 625 tys. PJ, (1 PJ odpowiada energii zawartej w ok. 23 tys. ton ropy naftowej). Przy obecnym zuzyciu krajowym energii na poziomie okolo 4200 PJ/rocznie, energia tylko tych zasobów odnawialnych przewyzsza 150 razy nasze roczne potrzeby.
Przewodniczacy Komisji Europejskiej Jose Barroso, mimo pozorów w postaci wielokrotnego przekonywania o powinnosci Unii Europejskiej o mówieniu jednym glosem, wyjasnil ostatnio, ze calkowicie zintegrowana polityka energetyczna nie jest dzis mozliwa. Oznacza to, ze propozycja Polski o tzw. solidarnosci energetycznej, nie znalazla poparcia innych czlonków UE. Widac to ostatnio na przykladzie kilku panstw. które problemy energetyczne zawezaja wylacznie do swoich narodowych interesów. Komisja Europejska proponuje natomiast jednolity rynek energii (czyli jednolity zbiór przepisów dla sieci energetycznych, ustalenie potrzeb w rozwoju infrastruktury ,powolanie urzedu regulacji).
Nalezy w tym miejscu postawic pytanie czy Polska, która , w przeciwienstwie do krajów UE, moze byc samowystarczalna równiez w energie, musi akceptowac podpisane przez poprzedni rzad premiera Belki zobowiazania, wejscia w przyszlym roku do wspomnianego jednolitego rynku energii? Czy nie nalezaloby renegocjowac tych nie przemyslanych zobowiazan, zmuszajacych nas do przestrzegania rygorystycznych warunków ekologicznych, do których kraje ,pierwszej ósemki UE, dochodzily na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat oraz wylaczenia z eksploatacji bloków energetycznych pracujacych powyzej okres obliczeniowy tj. ponad 30 lat, mimo przeprowadzanych modernizacji? Konsekwencja tego niefortunnego zobowiazania moze byc wyeliminowanie, przy braku funduszy "odtworzeniowych", w ciagu najblizszych 10 lat, 70 proc. naszego potencjalu energetycznego, gdyz po tym okresie taki procent bloków energetycznych osiagnie okres obliczeniowy, czyli 30 lat .
Dominujaca w swiecie panstw bogatych idea unifikacji systemów gospodarczych i tendencja do globalnego zarzadzania ludzkoscia, przez grupe nieznanych posiadaczy wiekszosci kapitalu swiatowego, zagraza egzystencji panstw ubozszych. ekonomicznie. Powoduje ciagle konflikty miedzy róznymi spolecznosciami, panstwami jak tez doprowadza do wojen majacych glównie na celu panowanie nad strategicznymi zasobami energii lub róznego typu kopalin.
Zunifikowanie systemów gospodarczych dla calej Europy i znajdujacych sie w jej obrebie panstw bogatych i biednych jest trudne, gdyz warunki przyrodnicze, zasobnosc i stan rozwoju cywilizacyjnego i kulturalnego jest bardzo zróznicowany, a panstwa bogate nie kwapia sie z pomoca panstwom biednym. Panstwom bogatym odpowiada taki system, w którym decyzje polityczne i gospodarcze zaleza od panstw dominujacych gospodarczo. Panstwom tym chodzi glównie o to, aby wytworzyc w mentalnosci spoleczenstw krajów ubozszych ekonomicznie, ze sami nie sa w stanie rozwiazac problemów gospodarczych.
Jedynym sposobem zmiany tej niekorzystnej sytuacji jest przekonanie spoleczenstwa polskiego, ze jestesmy krajem zasobnym w bogactwa przyrodnicze, w tym kopaliny energetyczne i zasoby odnawialne energii, jak tez w zasoby techniczne wytworzone przez wiele pokolen Polaków. Rozwój gospodarczy zalezy wiec, glównie od naszych umiejetnosci intelektualnych, poziomu wyksztalcenia i umiejetnosci prawidlowego wykorzystania wlasnych bogactw a nie opieranie gospodarki wylacznie na rozwiazaniach technicznych i towarach importowanych z krajów bogatych.
Analiza zasobów energetycznych naszego kraju i mozliwosci ich pozyskiwania wskazuja, ze Polska moze stac sie producentem taniej i czystej energii, która moze zaspokoic wlasne potrzeby i uruchomic na szeroka skale eksport czystej energii do krajów sasiednich. Produkcja tej energii musi byc jednak w rekach Polaków i poszczególnych gmin tak, aby kazde potanienie energii wspomagalo rozwój i konkurencyjnosc polskich towarów wytwarzanych dla wlasnych potrzeb i na eksport .
Decydenci w 1989 roku oraz przez nastepnych 17 lat, mieli swiety obowiazek zadbac o polski interes narodowy. Ta dbalosc miala sie objawiac decyzjami, które umozliwilyby dzwigniecie gospodarki na wyzszy poziom technologiczny, jednoczesnie pomnazajac wartosc i prestiz polskiego przemyslu. Zadbano pieczolowicie o cos wrecz przeciwnego.
Polska gospodarka, nie majac stosownej oslony ze strony panstwa, w konfrontacji z potezna i doskonale zorganizowana gospodarka zachodnia, z góry byla skazana na porazke. Strategiczne dziedziny przemyslowe, które powinny otrzymac preferencyjne warunki, umozliwiajace rozwój, by w przyszlosci móc konkurowac z gospodarkami innych panstw, wystawiono na sprzedaz. Wsród tych dziedzin, znalazla sie równiez w ostatnich latach polska energetyka, z której zaczeto "wyluskiwac" za bezcen , niektóre elektrocieplownie i elektrownie. Absurdalnosc tych decyzji jest niewyobrazalna, nie moze byc w zadnym przypadku do zaakceptowania przez nikogo, dla kogo interes panstwa nie jest obojetny, bowiem poziom energetyki stanowi o poziomie gospodarczym kraju. (jak mozna na przyklad wytlumaczyc sprzedaz elektrowni Skawina Amerykanom za 60 mln PLN, którzy odsprzedaja ja nastepnie Czechom za 300 mln PLN, sprzedaz Elektrocieplowni Lódz , która przynosila dochód na poziomie 800 mln. PLN za kwote 1 mld PLN, sprzedaz warszawskiego STOENU i innych naszych elektrocieplowni czy wreszcie bulwersujace doniesienia z Huty Laziska, która boryka sie z zakupem energii u nowego szwedzkiego sasiada, który przejal Elektrownie Laziska i dla szybkich zwrotów symbolicznych nakladów zwiazanych z kupnem tej dobrze prosperujacej elektrowni podnosi do wysokosci nie do przyjecia w warunkach krajowych , cene energii elektrycznej!
Stan techniczny oraz struktura wiekowa bloków
Na koniec 2001 roku moc osiagalna w polskich elektrowniach i elektrocieplowniach wynosila 33 500 MW i wzrosla w stosunku do 1990 roku o ponad 3000 MW, z 23 392 MW do 22 868 MW. Polski sektor elektroenergetyczny dysponowal w tym czasie nadal nadwyzka mocy osiagalnej nad zapotrzebowaniem szczytowym, wynoszaca ponad 40 proc., podczas gdy w krajach Unii Europejskiej przyjmuje sie za poziom uzasadniony 20 - 24 proc.. Stan techniczny krajowej sieci przesylowej (KSP), o lacznej dlugosci 12 662 km ,nie stanowil w tym czasie zagrozenia bezpieczenstwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców. W wyniku prowadzonej w latach 1987-2000 dzialalnosci inwestycyjnej, zmodernizowano miedzy innymi 2900 km linii wewnatrz systemowych oraz graniczne linie: Polska-Czechy i Polska-Niemcy, wybudowano linie 400 kV na Slowacje a takze realizowano program likwidacji zagrozen obiektów sieci przesylowej, w ramach którego dokonano modernizacje i wymiane aparatury oraz elementów wyposazenia w 54 stacjach.
Moc cieplna przedsiebiorstw cieplowniczych wynosila w tym okresie blisko 70 tys. MW a laczna dlugosc sieci cieplowniczych w kraju przekroczyla 16 tys. km, przy stratach przesylowych wynoszacych ponad 14 proc. w skali roku (1).
Laczna moc (wydajnosc) podstawowych urzadzen energetycznych (kotlów i turbozespolów), które przekroczyly 30 lat (stanowi to w energetyce tzw. wiek projektowy), stanowi aktualnie. w naszym systemie energetycznym , jak juz wspomniano, okolo 30 proc. jego calkowitej mocy zainstalowanej. Brak inwestycji odtworzeniowych w najblizszych latach moze spowodowac, ze w ciagu 10 lat wiek ten przekrocza dalsze urzadzenia, których moc stanowi okolo 40 proc. ogólnokrajowej mocy zainstalowanej (2). Podkreslic tu nalezy, ze:
a.. nieliczne urzadzenia nowe zostaly zaliczone do odpowiedniej grupy wiekowej, zgodnie z data ich wyprodukowania, równiez wówczas , gdy w ramach rekonstrukcji byly instalowane w starych elektrowniach,
b.. wprowadzenie poprzez modernizacje ( retrofit) nowych rozwiazan wybranych wezlów technologicznych jedynie hamuje degradacje techniczna danego obiektu, nie moze byc jednak uwazane za wydluzenie jego wieku projektowego,
c.. faktyczne wydluzenie czasu eksploatacji calego obiektu uzyskac mozna poprzez "rehabilitacje" , polegajaca na wymianie podstawowych urzadzen wytwórczych , (np. starych kotlów pylowych na nowe ( fluidalne), wymianie turbozespolów oraz zapewnienie przyszlosciowych wymagan ochrony srodowiska (2, 3).
Osiagniecia w zakresie ochrony srodowiska na przykladzie zespolu elektrowni "Dolna Odra"
Zasadniczy wplyw na obnizenie emisji zanieczyszczen , mialo szerokie wdrozenie w naszej energetyce technologii i urzadzen ograniczajacych te emisje(2). Pozostaje jednak problem ograniczenia emisji dwutlenku lub tlenku wegla (glówni sprawcy efektu cieplarnianego). Mozna to dokonac poprzez zastosowanie w energetyce nowych kotlów i turbin ze stali o podwyzszonej zarowytrzymalosci i zaroodpornosci (3), pozwalajacych na znaczne podniesienie sprawnosci energetycznej przez wzrost temperatury i cisnienia pary przegrzanej lub przechodzenie na inne rozwiazania systemowe (omówione w koncowym fragmencie publikacji).
Dla ograniczenia emisji dwutlenku siarki, zastosowano zróznicowane technologie odsiarczania spalin, od mokrych wapiennych ("Dolna Odra") o sprawnosci do 98 proc. (z koncowym produktem w postaci gipsu), poprzez metody pólsuche, których sprawnosc osiagac moze nawet 85 proc., do metod suchych ze sprawnoscia na poziomie 40 proc. Prawie wszystkie elektrownie cieplne i wieksze elektrocieplownie zastosowaly metody pierwotne do obnizania emisji tlenków azotu. W elektrowni "Dolna Odra" juz w latach 1992-96 na siedmiu kotlach zainstalowano palniki niskoemisyjne, uzyskujac redukcje NOx o okolo 30 proc..
Od poczatku lat 90-tych energetyka zawodowa podjela bardzo szeroka akcje modernizacji urzadzen odpylajacych. W elektrowni "Dolna Odra", w latach 1993-96,wyposazono 6 bloków w czterostrefowe elektrofiltry o skutecznosci odpylania gwarantowanej 99 proc.
W energetyce zawodowej wszystkie jednostki o mocy cieplnej przekraczajacej 300MW, sa wyposazone w systemy ciaglego pomiaru emisji zanieczyszczen (monitorowanie emisji).W elektrowni "Dolna Odra" w sklad ciaglego monitorowania emisji zanieczyszczen powietrza wchodzi osiem ukladów pomiarowych emisji na kanalach spalin bloków:1 - 8 .
W zakres monitorowania "imisji" zanieczyszczen wchodza pomiary stezen SO2 i NOx,pylu zawieszonego oraz parametrów meteorologicznych jak: predkosc i kierunek wiatru,cisnienie, wilgotnosc i temperatura powietrza. Elektrownia "Dolna Odra" posiada w okolicznych miejscowosciach piec stacji "imisji" polaczonych ze skomputeryzowana stacja "meteo" w Dziale Ochrony Srodowiska Elektrowni.
W roku 2000 ze spalania w energetyce zawodowej wegla kamiennego i brunatnego powstalo razem okolo 15,3 mln ton stalych odpadów paleniskowych (popioly lotne, zuzle). Przykladowo w roku 2000 w elektrowni "Dolna Odra" okolo 75proc.popiolu i zuzla wykorzystywano gospodarczo w budownictwie drogowym oraz sprzedano do Niemiec a pozostala czesc (132 tys. ton) skladowano. Skladowiska odpadów w polskich elektrowniach zajmuja powierzchnie okolo 2800 ha.
W elektrowniach cieplnych wystepuje znaczny pobór wody do otwartych obiegów chlodniczych. Przykladowo w roku 1999 wynosil on okolo 6,4 mld m szesciennych. (2).
Scieki wytworzone w 2000 roku w elektrowniach i elektrocieplowniach wynosily ok. 61,2 mln m szesc. (w tym 43,8 mln m szesc. scieków oczyszczonych).W elektrowni "Dolna Odra" scieki bytowo - gospodarcze oczyszczane sa w oczyszczalni mechaniczno - biologicznej (1000 m szesc./dobe) a scieki przemyslowe w oczyszczalni mechanicznej (12 000 m szesc./dobe).
Sprawnosc wszystkich elektrowni na weglu brunatnym osiagnela w roku 2000 wartosc 35,78 proc. brutto (32,99 proc. netto).Elektrownie na weglu kamiennym o mocy osiagalnej powyzej 1000 MW pracowaly w tym samym czasie ze sprawnoscia 38,12 proc. brutto (35,18 proc. netto).W elektrowni "Dolna Odra" w wyniku modernizacji (zwlaszcza turbin i mlynów) przeprowadzonych na blokach 5 i 6 sprawnosc osiagnela wartosc brutto 41,15 proc. i niewiele odbiega od sprawnosci nowoczesnej elektrowni w Patnowie, opalanej weglem brunatnym (sprawnosc 44 proc.).
Wiele elektrowni zawodowych w Polsce w latach 90-tych znaczaco zmodernizowalo swoje systemy automatyki. W naszych elektrowniach zawodowych wystepuja systemy Procontrol, Contronic, Symphony koncern ABB obecnie Alstom) oraz WDPE,OVATION (koncern Westinghouse obecnie Emerson). Nalezy takze zauwazyc, ze w naszej energetyce wdrazane sa technologie sieci neuronowych, wywodzace sie z amerykanskiego programu kosmicznego i wojskowego.
Jak wynika z powyzszej analizy zespól elektrowni "Dolna Odra" zdobyl atuty do tzw. prywatyzacji przez obcy kapital. Tylko czy to jest w polskim interesie aby w dalszym ciagu uszkadzac cos co spelnia taka role w gospodarce jak krwioobieg w organizmie zywej istoty?
Rozwazania na temat sposobu strategii zrównowazonego rozwoju i bezpieczenstwa energetycznego
Aby opracowac wlasciwa strategie rozwoju kraju konieczne jest posiadanie pelnej i kompletnej informacji o tym, jakie zasoby energii posiadamy. Nie mozna planowac wlasciwego rozwoju gospodarczego kraju, jesli nie bedziemy miec odpowiedniej czystej i ekonomicznie konkurencyjnej energii. Energia w gospodarce krajowej jest, jak juz wspomniano, tym, czym krwioobieg w zywym organizmie. Mozna pacjenta utrzymywac przy zyciu, poprzez transfuzje krwi, ale ten pacjent nie moze byc konkurentem, w stosunku do innych ludzi w pelni zdrowych. Tak samo jest z energia, jesli ona bedzie w calosci kupowana od obcych panstw lub bedzie wytwarzana w oparciu o import nosników energetycznych, to nigdy nie bedzie konkurencyjna w stosunku do cen energii produkowanej w oparciu o wlasne zasoby energetyczne. Wydaje sie rzecza logiczna i naturalna ze skoro posiadamy duze zloza gazu ziemnego oraz bogate zasoby energii geotermalnej, mamy opanowana metodyke jej eksploatacji, a energie cieplna lub elektryczna mozemy pozyskiwac po cenie nizszej jak z tradycyjnych nosników(4), to powinnismy jak najszybciej przystapic do uruchamiania zakladów geoenergetycznych w tych miejscach, gdzie jest duze zapotrzebowanie na energie i gdzie energia produkowana z wód geotermalnych moze byc konkurencyjna pod wzgledem ceny i jakosci, natomiast w tych elektrocieplowniach, w których czas pracy znacznie przekracza okres obliczeniowy (30 lat), budowac bloki gazowo - parowe w oparciu o wlasny krajowy gaz ziemny (lub gaz otrzymywany w procesie gazyfikacji wegla) oraz wode geotermalna.
Koncepcja ta wychodzi naprzeciw swiatowym tendencjom prognozowania istotnych zmian struktury produkcji ciepla i energii elektrycznej - wyraznie spada produkcja ciepla i energii elektrycznej w duzych elektrocieplowniach i cieplowniach zawodowych, wzrasta natomiast udzial rozproszonych zródel produkcji skojarzonej. W tym przypadku rozrzucone w róznych obszarach kraju zloza gazowe sprzyjaja koncepcji budowy energetyki rozproszonej.
Bezpieczenstwo energetyczne bedzie ewaluowalo, w mysl tych tendencji, w kierunku funkcjonowania na trzech poziomach: lokalnym, . regionalnym i . krajowym. Nalezy uczynic wszystko, co mozliwe, aby ta ewolucja nastapila najszybciej gdyz tylko opracowanie takiej strategii moze dac faktycznie gwarancje bezpieczenstwa. Opracowanie strategii na poziomie gmin , wymaga posiadania dokumentacji zasobów kopalin, zasobów geotermalnych, slonecznych, wiatrowych i biomasy (dla produkcji biopaliw) wystepujacych w obrebie kazdej gminy. Metodyka liczenia tych zasobów zostala juz opracowana (4,5) i ponad 400 gmin posiada odpowiednie wyliczenia pozwalajace na rozwazenie najtanszego sposobu pozyskiwania czystej energii umozliwiajacej wlasciwy, intensywny rozwój gospodarczy gmin. Po opracowaniu dokumentacji wymienionych zasobów dla wszystkich pozostalych gmin mozliwe sie stanie poprawne wykonanie strategii zaopatrzenia poszczególnych gmin w tania energie cieplna i elektryczna, zapewniajaca trwaly i zrównowazony rozwój tych gmin oraz ich bezpieczenstwo energetyczne.
Przy takim podejsciu polskie gminy, powiaty i województwa moglyby sie stac samowystarczalne pod wzgledem energetycznym a tania energia moglaby im umozliwic konkurencje z gospodarka gmin innych krajów. Bogate male Ojczyzny to bogata Polska.
W latach 1961 do 1985 prowadzone byly przez wyspecjalizowane jednostki badawcze i przemyslowe, szczególowe analizy zmierzajace do oceny prognostycznych zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego oraz potencjalnych zasobów energii cieplnej zawartej w wodach geotermalnych. W 1985 roku przedstawione zostaly wyniki 15-letnich badan prowadzonych przez PIG, PGNiG, wyzsze uczelnie i PAN, w ramach wezlowych problemów badawczych. Wyniki te, oceniane przez wielu ekspertów, byly przedmiotem dyskusji na licznych radach naukowych i zostaly zaakceptowane przez ówczesne kierownictwo resortu geologicznego jako obowiazujace (1).
Z tabel, wtedy opublikowanych wynika, ze w Polsce mamy do odkrycia 744,9 - 1130,3 mln ton zasobów geologicznych ropy, z tego 227,2-352,9 mln ton zasobów wydobywalnych oraz 1215,9 - 1834,9 mld m szesciennych zasobów geologicznych gazu ziemnego, z tego 893,1 - 1376,8 mld m szesc. zasobów wydobywalnych gazu (co oznacza, ze przy obecnym zuzyciu gazu ziemnego wystarczy nam tego nosnika energii na okolo 100 lat). Razem prognostyczne zasoby wydobywalne oszacowano wtedy na 1,12 - 1,73 mld ton weglowodorów, i nie zanotowano dotad zadnej korekty tej analizy dlatego niezrozumiale sa dla nas informacje dotyczace zasobów gazu podane w opracowaniu Ministerstwa Srodowiska: "Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce" wg stanu na 31 XII 2004r..(30), które nie koresponduja z podanymi powyzej danymi , potwierdzonymi ponadto mapami geosynoptyki naftowej i mapami subbasenów ropogazonosnych (13 - 27).
Potencjalne zasoby energii cieplnej zawarte w wodach geotermalnych wystepujacych w tych samych zbiornikach i basenach, co zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego, oceniono wtedy na równorzedne 24,161 mld ton ropy. Wartosc ta zostala przez nas, w roku 2000 skorygowana na okolo 34 mld ton ropy, czyli zasoby energii cieplnej zawartej w wodach geotermalnych sa ponad 20 - krotnie wieksze niz prognostyczne zasoby wydobywalne weglowodorów i stanowia ponad 99 proc. odnawialnych zasobów energii w Polsce (obliczenia te zostaly potwierdzone przez niemieckie Ministerstwo Nauki w 2005 roku).
Dla wydobywania i dalszego poszukiwania zlóz ropy naftowej i gazu. Polska zaciagnela okolo 400 mln dolarów kredytu w Banku Swiatowym. Zgodnie z zyczeniem kredytodawcy zakupiono nowoczesny sprzet geofizyczny i wiertniczy w USA. Sprzet ten nie jest obecnie wykorzystywany, gdyz nie prowadzi sie poszukiwan ani eksploatacji znanych zlóz krajowych a koncentruje na imporcie gazu i ropy, co pochlania rocznie okolo 25 mld zlotych (32). Kwota ta wystarczylaby na budowe 1250 zakladów geotermalnych o mocy energetycznej na poziomie 25 000 MW lub budowe 42 bloków gazowo - parowych o sumarycznej mocy elektrycznej na poziomie 8000 MW oraz okolo 4200 MW mocy cieplnej.
Wspólczesne bloki gazowo-parowe osiagaja sprawnosc elektryczna ok.52proc. a wskaznik wykorzystania energii w paliwie przy pracy w skojarzeniu wynosi ok. .80proc. (tak wysokiej sprawnosci nie da sie osiagnac w zadnym konwencjonalnym bloku opalanym weglem, olejem czy tez gazem). Ilosc emitowanych zwiazków w spalinach na jednostke mocy, nieprzyjaznych dla srodowiska jest znacznie nizsza od ilosci wytwarzanych przez "ekologiczne" bloki z kotlem fluidalnym.
Kilka lat temu zaczeto eksploatacje jednego z najwiekszych w Polsce zlóz gazu ziemnego w rejonie Kosciana, Nowego Tomysla i Wolsztyna. Jego zasoby sa tak znaczne, ze pozwolily na doprowadzenie gazu do odleglej o ok. 60 km Elektrocieplowni w Zielonej Górze, gdzie zostal wykorzystany jako paliwo w bloku gazowo-parowym.Co stoi na przeszkodzie aby taka koncepcje realizowac w innych elektrocieplowniach w Polsce, w tym w zespole elektrowni "Dolna Odra" ?
Oczywiscie mozna budowac rurociag gazowy do zlóz norwesko-brytyjskich na Morzu Pólnocnym czy irackich, tylko czy Polske na to stac, przy obecnym zadluzeniu na poziomie zblizajacym sie do 500 mld zl, przy posiadanych zlozach wlasnych (obawy, ze gaz ten nalezy zachowac jako rezerwowy nosnik energii na przyszlosc, nie maja uzasadnienia wobec prognostyk swiatowych, które przewiduja, ze w ciagu najblizszych dwudziestu lat powszechnym nosnikiem energii stanie sie wodór)..
Czy import skroplonego gazu jest uzasadniony ekonomicznie?
Przytaczana ostatnio w prasie koncepcja (nie znanych spoleczenstwu doradców rzadowych) importu skroplonego gazu a co za tym idzie potrzeba budowy terminalu, jest pochopna i bledna, poniewaz Polska moze osiagnac gazowa autarkie w oparciu o wlasne zasoby.(28,29).
Przewidywania prognostyczne w wielu sondazach swiatowych zgodne sa , ze w najblizszych dziesiatkach lat nosnikami energii, obok wód i par geotermalnych oraz w coraz wiekszym stopniu wodoru, bedzie w dalszym ciagu wegiel, który wystepuje w bardzo wielu odmianach. Sa to: wegle brunatne - ziarniste, lupkowate, matowe, blyszczace oraz wegle czarne (tzw. kamienne) - energetyczne, spiekajace, chude. Kazda odmiana , czesto kazda próbka, wykazuje bardzo zróznicowana podatnosc na róznorodne oddzialywania. Produkty otrzymywane przez dekompozycje surowca pierwotnego, sa w zwiazku z tym, w ogromnej wiekszosci przypadków mieszanina kilku lub kilkunastu zwiazków w róznych proporcjach, w zaleznosci od przeznaczenia. Stanowia one pólsurowce wyjsciowe dla róznych galezi przemyslu (koks dla hutnictwa i wytwórni karbidu, gaz syntezowy i etylen dla ciezkiej syntezy, nawozy azotowe, metanol, polietylen, polichlorek winylu oraz szereg zwiazków stosowanych przy produkcji barwników, leków, itp.) lub sa spalane w urzadzeniach energetycznych.
Tak ogromna róznorodnosc produktów i surowców uzasadniaja wielosc metod przetwarzania wegla, wsród których rozróznia sie: uwodornienie, dezyntegracje, która znajduje zastosowanie obok uwodornienia przy ekstrakcji (metodami chemicznymi i fizycznymi) utlenianie calkowite (spalanie) i czesciowe (odgazowywanie) oraz termiczny rozklad, czyli pirolize.
Czy mozliwe jest osiagniecie gazowej autarkii i czy ta gazowa samowystarczalnosc jest oplacalna ? Przy przyjeciu rocznego zapotrzebowania na gaz przy poziomie 14 mld m szesciennych gazu wysokometanowego , zaklada sie w pierwszej kolejnosci potrzebe zwiekszenia krajowego wydobycia gazu ziemnego, czego zreszta nikt nie kwestionuje. Mozliwosci te istnieja na Nizu w Wielkopolsce i na Dolnym Slasku, gdzie wystepuje gaz niskometanowy (CH4 ca 60%) , niewymienny z ogólnie rozprowadzanym gazem pelnometanowym. Jest rzecza logiczna , ze bardziej oplacalne niz budowa odrebnego systemu byloby przeprowadzenie procesu odazotowania , natomiast jest absurdem, ze rozwazana inwestycja w tym zakresie, zostala z niezrozumialych powodów skreslona. Istniejacy zaklad frakcjonowanego skraplania gazu niskometanowego w Odolanowie, oprócz procesu odazotowania, dostarcza hel, który wystepuje w dosyc duzych ilosciach w eksploatowanych zlozach (zapewniajacy korzystny eksport). Temperatura skraplania metanu wynosi - 161 stopni Celsiusza, azotu - 196 stopni Celsiusza. W pierwszym etapie procesu zostaje wydzielony metan w formie cieklej i po regazyfikacji skierowany jest do sieci. W etapie drugim zostaje skroplony azot aby oddzielic hel w formie gazowej, którego temperatura skraplania wynosi minus 269 stopni Celsiusza. Dla potrzeb gazownictwa wystarczy etap pierwszy (budowa etapu drugiego bedzie warunkowana odpowiednia zawartoscia helu w nowo udostepnionych zlozach i stanowi sprawe uboczna). Sumaryczny uzysk gazu wysokometanowego ze zlóz krajowych (na obecnym etapie badan), przyjmujemy na poziomie 6 mld m szesc. .W celu wyeliminowania importu, pozostale ilosci gazu, do czasu uwiarygodnienia prawdziwych danych zasobowych gazu, nalezaloby pozyskac z procesu odgazowywania wegla. Obecnie gaz koksowniczy otrzymywany jest jako produkt uboczny koksowni. To jest wlasnie ten rodzaj gazu, który przez 150 lat byl powszechnie uzywany. Wykazuje on wartosc opalowa w granicach 50 - 60% gazu wysokometanowego w jednostce objetosci i w pelni kwalifikuje sie do przesylania na dalsze odleglosci. Wyliczona teoretycznie ilosc gazu, na podstawie danych wielkosci produkcji koksu, która podaje "Rocznik statystyczny" odpowiadalaby od 2,1 do 2,4 mld m szesc. gazu wysokometanowego. Przyjmujac do dalszych obliczen wartosc nizsza , na poziomie 2 mld m szesc., laczny koszt instalacji gazu "slabego", razem z kosztami przystosowania baterii koksowniczych do opalania gazem slabym, przyjeto 0,7 nakladów potrzebnych dla uzyskania gazu pirolitycznego tej samej wartosci opalowej. Zwiekszone naklady na gaz weglowy, w porównaniu do instalacji odbioru, transportu i przechowywania gazu skroplonego, zwróca sie w ciagu pieciu lat, tj. w okresie, w którym przewidujemy znaczne zwiekszenie wydobycia wlasnego gazu ziemnego.
Zamiast podsumowania
Kazde propozycje , szczególnie dotyczace programu gospodarczego w tym strategii restrukturyzacji czy rozwoju sektora energetycznego musza byc autoryzowane po to, aby umozliwic swobodna dyskusje nad ich slusznoscia i wybraniem optymalnych rozwiazan. W wojsku od tysiecy lat obowiazuje zasada, ze za opracowanie strategii i wygrane bitwy czy wojny zawsze odpowiedzialna byla okreslona osoba legitymujaca sie niezbednymi dla tego celu walorami. W ostatnim okresie terminologia wojskowa zostala wprowadzona do polskiej gospodarki, ale odpowiedzialnosc za planowanie i rozwój tej gospodarki rozmywa sie na poszczególne rzady i ministerstwa.
Nalezy zrobic bilans dotychczasowej prywatyzacji zakladów energetycznych. Nikt do tej pory nie odpowiadal personalnie za katastrofalne decyzje gospodarcze, permanentnie oslabiajace nasz kraj wewnetrznie i na arenie miedzynarodowej. Spoleczenstwo nasze ma prawo poznac tych doradców imiennie, gdyz kosztem wysilku Narodu powstal jego majatek, który zostal oddany w obcy kapital za 10 proc. jego wartosci..
Dotychczasowe ekipy rzadowe, w ostatnich siedemnastu lat latach, calkowicie zrezygnowaly z wlasnej wytwórczosci i tworzenia miejsc pracy, z rozwoju opartego na wykorzystywaniu wiedzy wyksztalconych ludzi i wlasnym nie wyobrazalnie duzym bogactwie zasobów kopalnych (wegiel, ropa, gaz) i odnawialnych (geotermia) - stawiajacych nas w rzedzie nielicznych panstw na swiecie samowystarczalnych energetyczne i zywnosciowo. Nasze propozycje rozwiazan gospodarczych, w tym energetycznych, wstrzymania procesu bezmyslnej wyprzedazy na oslep obcokrajowcom i "kolesiom" majatku narodowego, sprzeciw wobec likwidacji i doprowadzania do upadlosci naszych hut, stoczni, cementowni, fabryk oraz dobrze prosperujacych zakladów energetycznych, które przedstawialismy wielokrotnie w jedynych polskich masmediach: Radiu Maryja, Telewizji Trwam i Naszym Dzienniku (6-12), okazaly sie sluszne. Dlatego powtarzajac je w duzym skrócie mamy nadzieje, ze beda one brane pod uwage przez wspólczesnych polityków i wlodarzy naszego kraju:
a.. Bo jak inaczej wytlumaczyc fakt, ze Polska - bedac do konca lat 70, samowystarczalna energetyczne - w ciagu ostatnich 17 lat na wlasne zyczenie dazyla do rezygnacji z tego bezpieczenstwa?
b.. Ze wydobywalismy rocznie 200 mln ton wegla, 1 mln ton ropy i 8 mld m szesc.gazu ziemnego, a dzis mniej niz polowe z tego?
c.. Jak wytlumaczyc, ze majac wskaznik samowystarczalnosci energetycznej 113 proc. w roku 1970, zamierzamy, wedlug ustalen poprzednich ekip rzadowych, zredukowac ten wskaznik do 60 proc. w roku 2020?!
d.. Gdzie jest taki drugi kraj na swiecie, który bedac"Kuwejtem" Europy, samowystarczalnym energetycznie, uzaleznia swoja gospodarke, rozwój i przyszlosc od ogromnego importu surowców energetycznych z zagranicy?
e.. Dlaczego, majac wlasne zasoby wegla na 500 - 1000 lat eksploatacji, poprzednie ekipy rzadowe totalnie likwidowaly kopalnie, nie liczac sie z Konstytucja RP, która mówi o racjonalnym wykorzystywaniu zasobów przyrodniczych?
f.. Dlaczego majac wlasne zasoby gazu, z których mozemy pokrywac nasze potrzeby przez okres przynajmniej 100 lat - rzady RP zawieraly kontrakty tzw. stulecia na dostawe nie do zuzycia gazu z Rosji wraz z karnymi oplatami za gaz nieodebrany?
g.. Dlaczego majac najwieksze w Europie zasoby energii geotermicznej, przekraczajace przeszlo 150 - krotnie nasze roczne potrzeby na energie-uzalezniamy kraj od importu gazu na najblizsze 20 lat?
Te decyzje, które sa konsekwencja kontynuacji tzw. planu Balcerowicza, zamrozily rozwój gospodarczy Polski. Spowodowaly likwidacje milionów miejsc pracy, drastyczny wzrost cen energii, drozszej dzis w Polsce niz w USA.
Najlepsza dywersyfikacja dostaw energii jest rozwój wlasnego przemyslu wydobywczego i wydobycia posiadanych nosników energii. Proponuje sie rekonstrukcje calej polskiej energetyki z nastawieniem na pelne wykorzystanie krajowych zasobów energii geotermalnej, gazowej oraz weglowej.W miare uplywu lat powinien wzrastac procentowy udzial energii elektrycznej i cieplnej z zasobów geotermalnych oraz gazowych (w ukladach gazowo-parowych) i malec udzial energii z kopalin stalych. Pozwoliloby to na "rozproszenie" polskiej energetyki, poprawe stanu srodowiska przyrodniczego i zatrudnienie znacznej ilosci pracowników przy pracach wiertniczych, jak tez przy budowie i eksploatacji nowych zakladów geotermalnych, których proponuje sie zbudowac do roku 2025 okolo 300 a do 2050 r. ok. 3000. Zbudowanie tej ilosci zakladów geotermalnych umozliwiloby pokrycie potrzeb cieplowniczych i elektrycznych energia geotermalna przynajmniej w 70 - 80 proc.. Pozostaly niedobór energii moze byc uzupelniony przez bloki gazowo-parowe w oparciu o krajowy gaz ziemny lub gaz otrzymywany w procesie odgazowywania wegla. Ponadto: - zamiast dywersyfikacji dostaw gazu osiagniemy samowystarczalnosc, czyli pelna niezaleznosc od dostaw z zagranicy, niezaleznosc od rynków, gdzie szczególnie w ostatnim okresie sytuacja staje sie coraz bardziej napieta i wystepuje stala tendencja do wzrostu cen gazu,
- poprawiony zostanie bilans platniczy o kwote 2,3 mld USD/rocznie, z tytulu eliminacji importu gazu
- srodki zaoszczedzone na imporcie gazu, allokowane w kraju, przyczynia sie do wzrostu koniunktury gospodarczej.
Mozliwosci rozwoju polskiej gospodarki sa nie tylko z punktu widzenia makroekonomicznego, w duzej mierze uzaleznione od cen podstawowych zródel energii na rynku krajowym. Ceny energii maja bowiem bezposredni lub posredni wplyw na ceny wszystkich produktów i uslug. Maja decydujacy wplyw na dochodowosc wielu dziedzin dzialalnosci gospodarczej. Laczna wartosc importu surowców energetycznych wynosila okolo 25,7 mld zl (7 000 mln USD) w 2004 roku. Wartosc ta odpowiada blisko polowie (48,8%) deficytu w handlu zagranicznym, który w 2004 roku wynosil 14 375 mln USD (32). Bezposrednia konsekwencja ujemnego salda w handlu zagranicznym jest zwiekszajace sie z roku na rok zadluzenie Polski, które wzroslo o blisko 100% w ciagu ostatnich lat i obecnie wynosi ponad 440 mld zl. W przeliczeniu per capita wynika, ze kazdy mieszkaniec Polski jest posrednio zadluzony z tytulu zadluzenia skarbu panstwa na kwote przekraczajaca 10 000 zl. Natomiast na osobe pracujaca zawodowo przypada ponad 30 000 zl dlugu (32).
Polski majatek narodowy i gospodarka (w tym energetyka) to nie kiermasz darowizn, za który nikt nie odpowiada materialnie. Najwyzszy czas z tym skonczyc i wlasnie dlatego, w swietle przedstawionych wyzej i poprzednio (31) dowodów (w analogicznych sprawach prywatyzacji energetyki, w tym gazownictwa, w bylych panstwach komunistycznych), nalezy wstrzymac jakakolwiek znaczaca prywatyzacje (np. próba sprzedazy Zakladów Azotowych w Tarnowie czy Kedzierzynie - Kozlu, gdzie w czasie ostatniej wojny produkowano benzyne z wegla) przez rzad premiera Kazimierza Marcinkiewicza do czasu opracowania "bilansu otwarcia", strategii rozwoju glównych dzialów gospodarki narodowej i harmonogramu dzialan, w tym tych obszarów naukowych, które sa Polsce najbardziej potrzebne (obecne dzialania nie sa konsultowane z krajowym srodowiskiem naukowym).
Wobec stale rosnacych cen ropy i gazu na swiecie trzeba wreszcie zaczac inwestowac w rozwój wlasnego wydobycia i przetwórstwa kopalin i innych zasobów przyrodniczych a szczególnie w krajowe zasoby odnawialne energii (geotermie). Atomistyka nie jest substytutem naszej energetyki zawodowej z uwagi na wysokie koszty jej budowy, eksploatacji i ryzyka ataków terorystycznych. Przyjecie takiej koncepcji rozwoju Polski u progu XXI wieku, panstwa samowystarczalnego energetycznie, ekologicznego, z narodowa wizja rozwoju spoleczno-gospodarczego, cywilizacyjnego i naukowego o standardach swiatowych - jest szansa, koniecznoscia i obowiazkiem naszego pokolenia.
prof. Ryszard Henryk Kozlowski
mgr inz. Józef Tallat
Literatura:
1.. Sokolowski J. "Rozwazania o stanie bezpieczenstwa energetycznego Panstwa", Zeszyt 7, Konferencja Naukowa.07.2002.Kraków.
2.. Chmielniak T., Rakowski J., Swirski J. "Polskie Elektrownie Cieplne i Elektrocieplownie Zawodowe", Przeglad Energetyczny Nr1, 03.2003., str.22-25,
3.. Kozlowski R.H., COST 522, Europejski projekt badawczy realizowany na przestrzeni 1998-2003 dotyczacy :"Energetyki 21 wieku o wysokiej sprawnosci energetycznej i malej emisji zanieczyszczen"(autor byl czlonkiem "Komitetu Zarzadzania tej Akcji, w której uczestniczyly wszystkie kraje europejskie a partnerami byly równiez: Japonia, USA oraz Izrael.
4.. Sokolowski J.-"Geosynoptyczna metoda oceny efektywnosci ekonomicznej projektowanych zakladów geotermalnych. Rynki Instalacyjne, kwiecien 2002r..
5.. Sokolowski J. "Mozliwosci wykorzystania rodzimych zasobów gazu ziemnego", TPGGiG nr 5-6, str. 5-18
6.. Kozlowski R.H., Zimny J., Dlaczego nie nalezy sprzedawac zespolu elektrowni "Dolna Odra", ND,12.12.2005r.
7.. Kozlowski R.H.,Sokolowski J.,Zimny J.-"Ratujmy zasoby wegla" ND,3.10.2003r.
8.. Kozlowski R.H.,Sokolowski J.,Zimny J.-"Wstrzymac sprzedaz polskich hut stali-List otwarty do Parlamentarzystów, Prezesa NIK oraz Rzecznika Praw Obywatelskich", ND.19.12.2003r.
9.. Zimny J.,Kozlowski R.H.-"Jak zrestrukturyzowac polskie gazownictwo", ND,12.01.2006r.
10.. Kozlowski R.H.,Sokolowski J, Zimny J.-"Pouczajaca lekcja-Wnioski z najwiekszej awarii energetycznej", ND,28.08.2003r.
11.. Kozlowski R.H.,Sokolowski J., Zimny J.-"Wnioski dla Polski", ND,15.10.2003r.
12.. Kozlowski R.H.-"Czego oczekujemy od nowego parlamentu, prezydenta i rzadu", ND, 28.10.2005r
13.. Mapa geosynoptyki naftowejutworów przedpermskich Polski na tle ich geologii. Opracowal Iwanow A. Redaktorzy: Sokolowski J.,Tomaszewski A. Wydawnictwa Geologicznr,W=wa,1986
14.. Mapa geosynoptyki naftowej utworów przedpermskich Polski na tle morfologii ich powierzchni. Iwanow A.,Witkowski A. (redaktorzy jak wyzej),Wydawnictwa Geologiczne, W-wa. 1986
15.. Mapa geosynoptyki naftowej czerwonego spagowca Polski na tle jego miazszosci. Tomaszewski A. (redaktorzy jak wyzej),Wydawnictwa Geologiczne, W-wa, 1986
16.. Mapa geosynoptyki naftowej wapienia cechsztynskiego Polski na tle jego miazszosci. Tomaszewski a., (redaktorzy jak wyzej) ,Wydawnictwa Geologiczne W-wa, 1986
17.. Mapa geosynoptyki naftowej utworów podsolnych permu Polski na tle powierzchni strukturalnej stropu wapienia cechsztynskiego, (autor i redaktorzy jak wyzej), Wyd. Geolog.,W-wa, 1986
18.. Mapa geosynoptyki naftowej utworów liasu Polski na tle ich miazszosci, Sokolowski J., (redaktorzy jak wyzej), Wydawnictwa Geologiczne, W-wa, 1986
19.. Mapa geosynoptyki naftowej crchsztynskiego dolomitu glównego Polski na tle jego miazszosci, Tomaszewski A. (redaktorzy jak wyzej), Wydawnictwa Geologiczne, W-wa, 1986
20.. Mapa geosynoptyki naftowej cechsztynskiego dolomitu glównego Polski na tle powierzchni strukturalnej jeo stropu (autor i redaktorzy jak wyzej), Wyd. Geolog. W-wa, 1986
21.. Mapa geosynoptyki naftowej dolnego i srodkowego pstrego piaskowca Polski na tle powierzchni strukturalnej jego spagu, Radwanski St.,(redaktorzy jak wyzej), Wyd. Geolog.,W-wa, 1986
22.. Mapa geosynoptyki naftowej dolnego i srodkowego pstrego piaskowca Polski na tle powierzchni strukturalnej jego stropu, Siwek T. Sokolowski J. (redaktorzy, wydawnictwo, jak wyzej),1986
23.. Mapa geosynoptyki naftowej utworów górnego trasu Polski na tle uksztaltowania powierzchni ich stropu, Siwek T. (redaktorzy, wydawnictwo, jak wyzej), 1986
24.. Mapa stref perspektywicznych w dolnopaleozoicznych i dewonsko-karbonskich subbasenach ropogazonosnych i prawdopodobnie ropogazonosnych Polski, Iwanow A.,Motyl-Rakowska J., Sokolowski J. Witkowski A., Redaktorzy: Sokolowski J., Tomaszewski A., Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1986
25.. Mapa stref perspektywicznych w permskich subbasenach ropogazonosnych i prawdopodobnie ropogazonosnych Polski, Tomaszewski A., Redaktorzy: Sokolowski J, Tomaszewski A. W-wa, 1986
26.. Mapa stref perspektywicznych w kredowych i trzeciorzedowych subbasenach ropogazonosnych i prawdopodobnie ropogazonosnych Polski, Iwanow A., Radwanski St. Sokolowski J. Jawor E.Redaktorzy: Sokolowski J., Tomaszewski A., Wydawnictwa Geologiczne, W-wa, 1986
27.. Mapa stref perspektywicznych w wyróznionych kompleksach tektoniczno-sedymentacyjno-ropogazonosnych Polski, Sokolowski J., Radwanski St. I inni, Redaktorzy: Sokolowski J., Tomaszewski A., W.G.,W-wa,1986
28.. Tallat J. "Mozliwosci osiagniecia gazowej autarkii", Kopaliny, 1/2006(62) str.49
29.. Tallat J. "Gazoelektrownia", Gaz,Woda i Technika Sanitarna, Nr 8,Tom LVI, str.148-152
30.. BILANS ZASOBÓW KOPALIN I WÓD PODZIEMNYCH W POLSCE wg stanu na 31 XII 2004,, Wydawnictwo Panstwowy Instytut Geologiczny, W-wa 2005
31.. Zimny J., Kozlowski R.H., "Jak zrestrukturyzowac polskie gazownictwo", Nasz Dziennik, 12.01.2006.
32.. Michalski M.L.,,,"Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju polskiej energetyki w dobie globalizacji", Wydawnictwo ONZ, 14.04.2006, Str.1-12
33.. Zimny J.,Kozlowski R."Gazociag baltycki - niebezpieczenstwo energetyczne dla Europy i Polski",Nasz Dziennik, 28.12.2005
Autor: bj