Początki dziejów Białegostoku

Treść

Ten, kto chce poznać dzieje Białegostoku, obejrzeć związane z nimi stare dokumenty i portrety założycieli tego grodu, powinien odwiedzić wystawę poświęconą 260. rocznicy ponowienia jego praw miejskich. Prezentowana jest ona w centrum miasta na banerach przed Archiwum Państwowym.

Wystawa ukazuje dzieje Białegostoku głównie poprzez wyeksponowanie 50 skanów najważniejszych dla miasta archiwalnych dokumentów, tworzonych od czasów hetmana Jana Klemensa Branickiego i jego małżonki Izabelli z Poniatowskich, a więc w okresie przed nadaniem miastu praw magdeburskich w 1749 roku, oraz z czasów późniejszych, aż do momentu przekazania Obwodu Białostockiego w ręce cara Aleksandra I. Oprócz kopii starych dokumentów, pięknie kaligrafowanych (m.in. pergamin z tekstem ponowienia praw miejskich Białegostoku), na wystawie obejrzeć możemy portrety osób, za sprawą których Białystok stał się miastem. Jest tu więc portret właściciela Białegostoku, hetmana koronnego Jana Klemensa Branickiego. Mamy też portrety króla Augusta III, który ponowił prawa miejskie Białegostoku, oraz Izabelli Branickiej, ostatniej właścicielki Białegostoku. Wystawa czynna będzie aż do wakacji, tak aby jak największa liczba białostoczan miała okazję zapoznać się z ciekawymi dziejami swojego miasta.
Początki Białegostoku były nader skromne. Właściwie do połowy XVII w. blisko miejsca, gdzie znajduje się dzisiejsze centrum miasta, stał jedynie średniowieczny zamek z budynkami gospodarczymi oraz barokowy kościółek. Po śmierci ostatniego z rodu Wiesiołowskich, do którego należał ów majątek, za zasługi dla ratowania Ojczyzny trafił on w ręce słynnego pogromcy Szwedów Stefana Czarnieckiego. Później, poprzez małżeństwo z córką hetmana, majątek przypadł Branickim. Białystok zaczął poważnie rozbudowywać Stefan Mikołaj Branicki. W roku 1691 wystarał się on u króla Jana III Sobieskiego o przywilej nadający wsi Białystok prawa miejskie magdeburskie. Niestety, ten ważny dokument do dziś nie został odnaleziony, dlatego nie można świętować rocznic istnienia miasta od daty jego wydania. Natomiast w bielskiej księdze grodzkiej odleziono notatkę proboszcza białostockiej parafii księdza Michała Głowińskiego potwierdzającą istnienie dokumentu. Duchowny pisze: "Rok 1692. Miasto Białystok. Za przywilejami na wolność do lat pewnych danymi rok pierwszy teraz się buduje".
Gdy Białystok odziedziczył po ojcu hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki, uczynił z tego miasta rodową siedzibę. Wówczas w mieście powstała wspaniała rezydencja pałacowa, zwana za sprawą swojego splendoru Wersalem Północy. Drewniana wiejska zabudowa Białegostoku szpeciła widok rezydencji, więc hetman zbudował Białystok od nowa. Wyrosły budynki murowane, miasto zyskało ratusz i rynek z prawdziwego zdarzenia. Zwieńczeniem starań Jana Klemensa dla Białegostoku stało się ponowienie praw miejskich magdeburskich 1 lutego 1749 roku.
Adam Białous, Białystok
"Nasz Dziennik" 2009-03-09

Autor: wa