"Paryż 1400" w Luwrze

Treść

Pod rządami Karola VI, gdy sytuacja polityczna i ekonomiczna Francji jest coraz trudniejsza w związku z niekończącą się wojną stuletnią z Anglią, Paryż - stolica królestwa, utwierdza się jako ważne centrum intelektualne i artystyczne. Literatura i sztuka przeżywają odnowę dzięki nowej pobożności oraz wczesnemu humanizmowi.
Polityczna rywalizacja między książętami, którzy ze względu na wymogi życia dworskiego coraz więcej czasu spędzają w Paryżu, obejmuje również dziedzinę produkcji artystycznej. Książęta rywalizują między sobą w wydawaniu coraz bardziej luksusowych przyjęć oraz w ofiarowaniu oryginalnych prezentów, przede wszystkim tradycyjnie z okazji Nowego Roku. Środowisko dworskie stara się imitować książęce zwyczaje. Szybko pojawia się nowy rodzaj klienteli złożonej z królewskich oficerów, dostojników dworskich i handlarzy, którzy zamówienia na przedmioty artystyczne składają u dostawców książęcych. Rządy Karola VI są prawdziwym rajem dla paryskich złotników. W stolicy działa ich około sześciuset. Specjalizują się oni w dziełach religijnych, serwisach stołowych oraz noworocznych podarkach, spośród których najbardziej reprezentatywne dla tego okresu są złote figurki emaliowane bielą i czerwienią. Sprowadzona z bawarskich skarbców "Goldene Rössl, Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus w ogrodzie z winogradem rozpiętym na kracie" jest lekką dwupiętrową złotą kompozycją wysokości 62 cm. W dniu 1 stycznia 1405 r. arcydzieło to podarowała swojemu mężowi Karolowi VI Isabeau z Bawarii.
Przywiązanie do tradycyjnych wartości z jednej strony, a z drugiej poszukiwanie innowacji oraz otwarcie na nowe prądy estetyczne staje się inspiracją dla nowych dworskich dekoracji, nowych ilustracji do rękopisów i niespotykanych dotąd kształtów klejnotów. Na przełomie XIV i XV w. pojawia się nowa duchowość, poszukująca bardziej intymnej relacji z Chrystusem, w szczególności poprzez kontemplację Męki Pańskiej. Zarówno w iluminacjach godzinek, jak i w przedmiotach artystycznych przeważa temat złożenia Chrystusa do grobu. Teolodzy paryscy tego okresu triumfowi duszy w wieczności przeciwstawiają fizyczny rozkład ciała, co doprowadza do odnowienia tradycyjnej sztuki nagrobkowej a gisant, gdzie ubrana postać zmarłego jest zastąpiona przez wychudłego trupa, transi. Jednym z pierwszych przykładów tego prądu jest nagrobek Guillaume'a de Harcigny, medyka Karola VI.
W literaturze nadal dominuje problematyka związana z rycerskością i życiem dworskim, ale pojawiają się też opisy zwykłych ludzkich zajęć. Iluminacje przedstawiają nowe motywy roślinne i przeróżne gatunki zwierząt. Coraz częściej sięga się do literatury antycznej, co owocuje licznymi tłumaczeniami z łaciny, ale i z włoskiego. To właśnie upoważnia specjalistów do mówienia o wczesnym humanizmie paryskim.
Wystawa "Paryż 1400 - sztuka za panowania Karola VI" będzie czynna do 12 lipca w muzeum w Luwrze.
Mariola Kazimierczak, Paryż
Nasz Dziennik 22-04-2004

Autor: DW