Ostatni partyzant

Treść

W październiku 1963 r. we wsi Stary Majdan na Lubelszczyźnie kilkusetosobowa grupa operacyjna SB i ZOMO przeprowadziła obławę, w wyniku której został zamordowany Józef Franczak ps. "Lalek", najdłużej ukrywający się żołnierz AK i WiN, ostatni partyzant antykomunistycznego podziemia. Jego losy na tle innych bohaterów walki z okupantem hitlerowskim, a po II wojnie światowej ze zbrodniczym systemem komunistycznym przedstawia Violetta Gut w książce pt. "Józef Franczak ps. 'Lalek'. Ostatni partyzant poakowskiego podziemia".
Po zakończeniu wojny Józef Franczak, postrzegany jako "groźny bandyta", był poszukiwany przez NKWD za przynależność do AK. Pozostał w ukryciu, kontynuując walkę przeciwko władzy komunistycznej. Do 1953 r. wraz z innymi partyzantami organizował akcje przeciw tzw. utrwalaczom władzy ludowej, likwidował ubeckich szpicli. Wspierany przez środowiska lubelskiej wsi, brał udział w akcjach rozbrajania występujących przeciwko podziemiu posterunków MO, zdobywając środki na działalność konspiracyjną. Przez kolejne dziesięć lat, aż do obławy urządzonej przez organy władzy ludowej i śmierci w 1963 r., prowadził samotną walkę o przetrwanie. Okres zimowy spędzał u wielu gospodarzy, m.in. na strychach, w budynkach gospodarczych oraz w domach na obrzeżach wsi, położonych w pobliżu lasów, latem zaś ukrywał się w lesie i na polach w zbożu. W oparciu o spreparowane zeznania podstawionych świadków lubelska prokuratura zarzucała Franczakowi popełnienie szeregu przestępstw. Celem takich działań było zdyskredytowanie "Lalka" w oczach społeczeństwa. Próbowano przedstawić go nie jako patriotę walczącego o suwerenną Polskę, ale jako niebezpiecznego przestępcę.
Książka Violetty Gut - historyka, absolwentki KUL, wydana nakładem toruńskiego Wydawnictwa Adam Marszałek, ukazuje Józefa Franczaka na tle innych bohaterów antykomunistycznego podziemia na Lubelszczyźnie, kolejnych dowódców komendantów podziemia zbrojnego WiN - mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. "Zapora", ppor. Zdzisława Brońskiego ps. "Uskok" oraz współtowarzyszy "Lalka", m.in. Stanisława Kuchcewicza ps. "Wiktor", Zbigniewa Pielaka ps. "Felek" czy Jana Łucia ps. "Zenek", którzy podobnie jak Franczak nigdy nie podporządkowali się władzy ludowej.
Józef Franczak ps. "Lalek" - ostatni partyzant antykomunistycznego podziemia, zginął z rąk funkcjonariuszy SB i ZOMO 18 lat po zakończeniu wojny - 21 października 1963 roku. Na jego grobie na cmentarzu w Piaskach widnieje dziś napis: "Poświęcił swe życie za wolność Ojczyzny, której nigdy nie doczekał".
Mariusz Kamieniecki

"Nasz Dziennik" 14 listopada 2005

Autor: mj