Orzeł, nie gołąb
Treść
9 lutego mija 17 lat od przywrócenia orłu korony w polskim godle, skąd po II wojnie światowej usunęły ją władze komunistyczne. W 1990 r. godłem ponownie został przedstawiony na czerwonym tle, zwrócony w prawo, biały orzeł w złotej koronie, ze złotymi szponami i dziobem.
Najstarszy wizerunek orła w koronie widnieje na denarach Bolesława Chrobrego z ok. 1000 r. - to jego najwcześniejszy zachowany wizerunek. Jest to najprawdopodobniej bielik. Stylizowany wygląd ptaka przedstawionego na monecie powodował spory między uczonymi, mającymi trudności z ustaleniem, czy jest to rzeczywiście orzeł czy może inny ptak - gołąb lub paw.
Legenda nie pozostawia wątpliwości, o jakiego ptaka chodzi. Według niej, założyciel państwa Polan - Lech, podczas wieczornego postoju w okolicach dzisiejszego Poznania, ujrzał duże gniazdo na drzewie. Siedział w nim biały orzeł z dwoma pisklętami. Kiedy Lech zaczął mu się przyglądać, ptak rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się tym widokiem i postanowił tam osiąść. Umieścił orła w swym herbie, a miejsce na pamiątkę nazwał Gniezdnem (obecnie Gniezno).
Inna wersja zakłada, że Polanie mogli przyjąć emblemat orła jako symbol mocy, wzorując się na cesarstwie rzymskim (od którego symbol orła przejęło wiele europejskich państw, m.in. Albania, Niemcy, Rosja, Islandia i Austria).
O herbie państwa polskiego można mówić dopiero po koronacji Przemysła II w 1295 r. Od jego panowania srebrny orzeł w koronie na czerwonej tarczy, przedstawiony w postaci gotowej do walki, stał się rzeczywistym herbem Polski. Wszyscy kolejni królowie posługują się Orłem Białym jako znakiem Królestwa Polskiego.
Z biegiem czasu zmieniał się rysunek orła, kształt noszonej przez niego korony, pojawiały się insygnia królewskie trzymane w szponach. Na piersi często umieszczany bywał herb panującego.
Po III rozbiorze Polski (1795 r.) godło pozostawało w ukryciu lub na emigracji, by wrócić wraz z wojskami napoleońskimi - na sztandarach, znakach wojskowych i w herbie Księstwa Warszawskiego. Powracało również w czasie powstań.
Po wybuchu I wojny światowej, w 1914 r., pojawiło się we Francji na sztandarach polskich żołnierzy (m.in. Bajończyków i Hallerczyków).
Niemcy i Austriacy na okupowanych przez siebie terenach byłego Królestwa Kongresowego pozwolili na używanie znaku orła. W 1917 r. na wyemitowanych tam banknotach umieszczono jego wizerunek, który można uznać za pierwsze od kilkudziesięciu lat oficjalne użycie Orła jako godła państwowego.
Dwa lata później, na mocy decyzji Sejmu, Orzeł Biały stał się godłem państwowym. Jego ówczesny wizerunek przypominał orła z epoki Stanisława Poniatowskiego i używany był do 1927 roku.
Nowy wizerunek został wprowadzony w 1927 r. rozporządzeniem prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Projekt autorstwa prof. Zygmunta Kamińskiego był wzorowany na godle z czasów Stefana Batorego.
W 1945 roku władze PRL usunęły koronę z głowy orła (potwierdzono to dekretem w 1955 r.), co zostało odebrane przez społeczeństwo jako okaleczenie symbolu narodowego. W odpowiedzi, polski rząd na uchodźstwie umieścił na głowie orła zamkniętą koronę zwieńczoną krzyżem. Sejm III Rzeczypospolitej Polskiej przywrócił orłu koronę 9 lutego 1990 roku.
W sierpniu 2005 r. znowelizowano ustawę o godle, barwach i hymnie RP, która wprowadziła obowiązek umieszczania tablic z godłem na budynkach siedzib, m.in. organów administracji rządowej, wojewódzkiej, powiatowej i gminnej, sądów, wojska, szkół, policji i Straży Granicznej. (PAP)
"Dziennik Polski" 2007-02-09
Autor: wa