Odgruzowywanie pamięci

Treść

Myślę, że niewiele osób, zwłaszcza jeśli chodzi o dzisiejsze młode pokolenie, na przykład dwudziestoparolatków, potrafiłoby powiedzieć, kim byli, co wnieśli do naszej kultury narodowej pisarze generacji wojennej, też dwudziestoparolatkowie, skupieni wokół pisma kulturalnego "Sztuka i Naród". No, może o Tadeuszu Gajcym czy o Andrzej Trzebińskim coś więcej - prócz krótkiej szkolnej informacji - wiedzą, ale o pozostałych? O Onufrym Bronisławie Kopczyńskim, Wacławie Bojarskim, Leonie Zdzisławie Stroińskim i Bernardzie Wojciechu Menclu - obawiam się, że prawie nic.
Dobrze więc się stało, że ukazała się książka "'Sztuka i Naród' w Wielkim Teatrze Świata". Rzecz jest poprawioną i rozszerzoną wersją rozprawy doktorskiej Małgorzaty Bartyzel, teatrologa, krytyka teatralnego, dziennikarki i publicystki. Jak już sam tytuł wskazuje, książka jest poświęcona pismu "Sztuka i Naród" i powstałemu wokół niego środowisku twórczemu, rekrutującemu się głównie ze studentów tajnego Uniwersytetu Warszawskiego.
Wprawdzie żywot pisma był krótki, bo ukazywało się konspiracyjnie w Warszawie od 1942 do 1944 roku, ale skupieni wokół niego pisarze byli ludźmi o wielkim potencjale intelektualnym i twórczym. Wszyscy zginęli w młodym wieku, w latach 1943-1944. Wokół nich koncentrowało się życie kulturalne w Warszawie podczas okupacji. Ci młodzi ludzie byli - można powiedzieć - motorem twórczym pokolenia wojennego. A dzisiaj, poza wspomnianymi już Gajcym i Trzebińskim, właściwie nie istnieją w świadomości, nie tylko młodego pokolenia. Bo też po wojnie pamięć o nich była przez wiele lat celowo i skutecznie zamazywana.
Małgorzata Bartyzel w swojej książce dokonuje prezentacji programu filozoficznego, politycznego i estetycznego "Sztuki i Narodu", wiele miejsca poświęcając dramatowi i teatrowi (który zajmował ważną pozycję w programie pisma) oraz twórczości oryginalnej pisarzy tworzących tę grupę.
Mimo charakteru naukowego książka jest napisana przystępnym językiem, przy jasnym, komunikatywnym podziale materiału, i zawiera bogatą bibliografię źródłową.
Temida Stankiewicz-Podhorecka

Małgorzata Bartyzel, "'Sztuka i Naród' w Wielkim Teatrze Świata", Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005.

"Nasz Dziennik" 2005-09-20

Autor: ab