O złocie i diamentach

Treść

Daremnie można by szukać jednego rozsądnego powodu, aby złoto miało być droższe niż prześliczna złotawa glina. Nikt nie potrafi powiedzieć, czemu kamień szlachetny miałby być cenniejszy niż wieczne pióro albo omszała zielona butelka, które są i bardziej pożyteczne, i bardziej malownicze. Nie udało się tego dociec na gruncie praktycznie żadnej teorii próbującej objaśnić ten paradoks w świetle metafizyki. Tłumaczono na przykład, że niektóre rzeczy są cenne z powodu swej rzadkości. Ale ten pogląd ewidentnie nie da się obronić. Istnieje cała masa rzeczy o wiele rzadszych niż złoto czy srebro. Owszem, niewielkie są szanse, że znajdziemy na chodniku złotą monetę, lecz szansa, że znajdziemy klucz z czerwoną wstążką albo egzemplarz "Timesa" z roku 1885 jest przecież znacznie mniejsza. A mimo to ludzie nie kolekcjonują kluczy z czerwonymi wstążkami ani egzemplarzy "Timesa" z tego akurat rocznika. (...) Rzeczy, które są stosunkowo rzadko spotykane, są też na ogół stosunkowo nieistotne. (...)
Inna teoria głosi, że złoto i diamenty są cenne z powodu swej urody. Ta opinia również nie wytrzymuje krytyki. Na świecie jest cała masa piękniejszych rzeczy - pawie pióra, jesienne liście, drwa opałowe, lśniąca miedź... A jednak (...) wedle mej wiedzy, skąpiec, który przez całe pracowite życie gromadziłby i przeliczał jesienne liście, jeszcze się dotąd nie narodził.
Mimo to surowce i materiały posiadają własną wewnętrzną wartość. (...) W całej dawnej epice można odnaleźć pierwotne upodobanie do takich właśnie pierwotnych substancji (...), olbrzymi apetyt na złoto i zieloną trawę, i wszystko, co w naturalny sposób istnieje w otoczeniu człowieka. (...) Poezja zupełnie ignoruje rynkową wartość materiałów. Złoto jest metalem mniej fascynującym niż srebro, a srebro, zwłaszcza w oczach dziecka, bywa mniej fascynujące niż ołów. (...) A najbardziej fascynujące i najbardziej symboliczne jest drewno - substancja na tyle twarda, by stawiać opór rękom profana, i na tyle miękka, by zamieniać się w czuły muzyczny instrument w rękach mistrza. Praca w drewnie to najwspanialszy przykład twórczych umiejętności człowieka. (...) Nic dziwnego, że największy spośród tych, którzy kiedykolwiek żyli w ludzkim ciele, był cieślą.
tłumaczenie - Jaga Rydzewska

G.K. Chesterton - fragment eseju "Paints in a Paint-Box" z książki "The Coloured Lands", 1938 r.

"Nasz Dziennik" 2006-05-05

Autor: ab