Nowy rok, nowe obowiązki

Treść

Ochrona wiejskiego krajobrazu oraz siedlisk roślin i zwierząt - to niektóre z nowych obowiązków nakładanych od tego roku na rolników w ramach norm i wymogów wzajemnej zgodności - cross compliance. Jeśli rolnik ich nie wypełni, może utracić pieniądze z tytułu dopłat bezpośrednich, dopłat dla gospodarstw położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) lub też pomoc w ramach programu rolnośrodowiskowego czy na zalesianie gruntów rolnych.
Jedna z istotnych zmian, jakie dotykają rolników, polega na tym, że każdy rolnik, który korzysta z deszczowni do nawadniania gruntów i upraw lub w tym samym celu pobiera wody powierzchniowe lub podziemne w ilości większej niż 5 m3 na dobę, musi posiadać wymagane prawem pozwolenie wodnoprawne. Takie dokumenty będą sprawdzane choćby podczas kontroli w gospodarstwie informacji zawartych we wniosku o dopłaty bezpośrednie.
Inny ważny wymóg dotyczy tego, że na działce rolnej muszą zostać zachowane charakterystyczne elementy krajobrazu wiejskiego, jak drzewa (pomniki przyrody) czy rowy o szerokości do 2 metrów. Każdy rolnik w załączniku graficznym do wniosku o przyznanie płatności zobowiązany jest zaznaczyć miejsce położenia tych elementów na swoich gruntach. Bardziej z ekologią niż z rolnictwem związany jest też zapis o zakazie niszczenia przez rolników siedlisk roślin i zwierząt położonych na obszarach chronionych (parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe). Od tego roku rolnik nie będzie mógł się tłumaczyć, że do zniszczenia doszło np. podczas prac polowych. Ma on obowiązek należytego dbania o tego typu siedliska na swoich gruntach.
Ponadto zmienia się podobny przepis dotyczący gospodarstw położonych na obszarach "Natura 2000". Do 2009 r. rolnik miał obowiązek ochrony dziko rosnących roślin, ale od tego roku wymóg ten rozszerzony został o siedliska zwierząt i siedliska przyrodnicze. Jeśli natomiast rolnik prowadzi na obszarze "Natura 2000" przedsięwzięcia podlegające ocenie oddziaływania na środowisko, musi zadbać o prowadzenie inwestycji zgodnie z obowiązującymi procedurami prawnymi. To zaś oznacza, że powinien postarać się o wszystkie zezwolenia administracyjne wymagane np. przy uruchomieniu prac melioracyjnych, budowie wałów przeciwpowodziowych czy ujęć wodnych. Takie same procedury dotyczą wycinki drzew czy wydobywania żwiru i piasku, nawet jeśli ogranicza się to tylko do własnych potrzeb rolnika.
Od tego roku obowiązują także nowe normy dotyczące minimalnej pokrywy glebowej. Stanowią one, że co najmniej 40 proc. powierzchni gruntów ornych położonych na obszarach zagrożonych erozją wodną powinno pozostawać pod okrywą roślinną przynajmniej od 1 grudnia do 15 lutego.
Ale cross compliance oznacza nie tylko dodatkowe obowiązki i utrudnienia dla rolników. W dobrym kierunku idą zmiany przepisów dotyczące uprawy zbóż. Do ubiegłego roku na tej samej działce ewidencyjnej można było uprawiać jeden gatunek zboża (pszenicę, żyto, jęczmień lub owies) najwyżej przez trzy kolejne lata. Teraz okres ten wydłużony jest o rok, z tym że rolnik musi w tym czasie wykonywać przynajmniej jeden z wymienionych zabiegów agrotechnicznych - przyoranie słomy lub międzyplonu czy nawożenie obornikiem. Informacja na ten temat musi jednak trafić do biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Krzysztof Losz

Cross compliance to zbiór zasad i norm, których celem jest przede wszystkim poprawa stanu bezpieczeństwa żywności oraz ochrona środowiska naturalnego. System ten był stopniowo wprowadzany w starych krajach unijnych, a z chwilą wejścia Polski do UE także nasz kraj musiał przyjąć na siebie te zobowiązania, choć są one wprowadzane stopniowo. Wymogi te zostały podzielone na trzy obszary. Obszar A obejmuje identyfikację i rejestrację zwierząt oraz zagadnienia ochrony środowiska naturalnego. Obszar B to zdrowie publiczne oraz zdrowie zwierząt i roślin. Obszar C natomiast dotyczy dobrostanu zwierząt (głównie chodzi o warunki hodowli, w tym np. o wielkość obór i chlewni). Ostatni obszar będzie wprowadzany najpóźniej.

Autor: jc