Nowa publikacja rzeszowskiego IPN

Treść

To tytuł najnowszej publikacji, jaka ukazała się nakładem rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Książka - VIII tom serii "Studia i Materiały" - powstała w ramach programu badawczego "Struktura i metody działania aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej" realizowanego przez IPN. Autorem opracowania jest historyk rzeszowskiego IPN Piotr Chmielowiec.
"Urząd Bezpieczeństwa w Łańcucie 1944-1956" to kolejna monografia dotycząca aparatu represji oparta przede wszystkim na materiałach archiwalnych wytworzonych przez UB, które obecnie znajdują się w archiwach IPN. Podstawowym źródłem pomocnym przy opracowywaniu tematu okazały się sprawozdania PUBP w Łańcucie, ponadto materiały Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie, a także materiały z poszczególnych wydziałów operacyjnych zajmujących się inwigilacją i zwalczaniem podziemia niepodległościowego, tj. wydziałów: do walki z bandytyzmem, zabezpieczenia gospodarki czy inwigilacji organizacji społecznych, partii politycznych i Kościoła katolickiego.
Książka Piotra Chmielowca ukazuje kulisy powstania UB w Łańcucie, przedstawia też sylwetki jego funkcjonariuszy poddanych dominacji sowieckiej, których priorytetem była obrona za wszelką cenę interesów władzy komunistycznej. Monografia opisuje charakterystykę i zmiany organizacyjne i personalne w PUBP, działalność aresztu śledczego i stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej wobec więźniów i aresztantów, a także osób podejrzanych o działalność na szkodę władz komunistycznych. Autor koncentruje się również na agenturze, ukazuje główne kierunki działań operacyjnych wymierzonych w podziemie niepodległościowe. Książka w sposób problemowo-chronologiczny charakteryzuje powiat łańcucki po zajęciu przez Armię Czerwoną i powołaniu nowych władz.
Autor publikacji poświęca wiele uwagi tworzeniu PUBP i pierwszym miesiącom jego funkcjonowania, ponadto przedstawia skład personalny, sylwetki osób tworzących łańcuckie UB, z uwzględnieniem kadry kierowniczej i oficerów śledczych. Ukazuje poziom wykształcenia i dyscypliny oraz stan moralny funkcjonariuszy kierujących poszczególnymi jednostkami operacyjnymi. Opisuje główne kierunki działań PUBP i rolę, jaką odegrał w likwidowaniu zbrojnej konspiracji niepodległościowej na tym terenie. Wylicza też słabości UB działającego przy wsparciu sowieckich organów. Przybliża etapy aktywności, jak chociażby likwidowanie oddziałów zbrojnych, działania wymierzone w Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość" kontynuujące tradycje AK, proces rozbijania i w końcu likwidację autentycznego PSL, działania państwa komunistycznego wobec chłopów, a także organizacji młodzieżowych. Autor nie pomija również problemu polityki komunistów ograniczającej rolę Kościoła katolickiego w powiecie łańcuckim w najtrudniejszym okresie 1949-1955. Książka Piotra Chmielowca pt. "Urząd Bezpieczeństwa w Łańcucie 1944-1956" jest kolejną, po Rzeszowie i Przemyślu, monografią poświęconą działalności Urzędów Bezpieczeństwa na Podkarpaciu.
Mariusz Kamieniecki

Piotr Chmielowiec, Urząd Bezpieczeństwa w Łańcucie 1944-1956, Rzeszów 2006.
Książkę można nabyć w siedzibie rzeszowskiego oddziału IPN przy ul. Słowackiego 18.
"Nasz Dziennik" 2007-01-02

Autor: wa