Nauka w średniowieczu

Treść

Spod pióra wytrawnego mediewisty - ks. bp. prof. Stanisława Wielgusa, wyszła książka prezentująca w sposób encyklopedyczny zachodnią i polską naukę średniowieczną. Jednym z powodów powstania publikacji stały się, wskazane przez autora we wstępie, wciąż obecne pejoratywne oceny całej średniowiecznej kultury, bezpodstawnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Nie znaczy to jednak, że na kartach tej publikacji uprawiana będzie apologia średniowiecza - zaznacza ks. bp. Stanisław Wielgus. Zamiarem autora była obiektywna prezentacja osiągnięć i słabości nauki średniowiecznej.
Publikacja przynosi informacje na temat genezy samego pojęcia "średniowiecze", przedstawia ramy czasowe i podział epoki, wyjaśnia m.in., jak funkcjonował średniowieczny system edukacji i jak wyglądał program ówczesnego nauczania uniwersyteckiego. Następnie szeroko informuje o poszczególnych dziedzinach nauki średniowiecznej, począwszy od podziału na artes liberales i artes mechanicae, przez omówienie dyscyplin z zakresu trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) i quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka), innych nauk związanych z nimi bezpośrednio lub pośrednio (historia, geografia i kartografia, geologia i mineralogia, meteorologia, klimatologia i optyka, alchemia, biologia, technika, rolnictwo), po prezentację głównych dziedzin nauki tego okresu: filozofii, teologii, prawa, medycyny, dla których uprawiania - jak przypomina ks. bp Wielgus - istniały w średniowiecznych uniwersytetach cztery wydziały.
Publikacja zawiera ponad trzysta stron. Każde z haseł - rozdziałów (czy też podrozdziałów), stanowi odrębną całość. Każde z nich jest fascynującą lekturą o dużym ciężarze gatunkowym. Atutem publikacji są też odwołania do prowadzonych przez autora badań. Jak wspomina we wstępie ks. bp Stanisław Wielgus, prace nad krytycznym edytorstwem średniowiecznych rękopiśmiennych tekstów naukowych z różnych dziedzin złożyły się na kilkadziesiąt lat jego zawodowego życia.
Całość stanowi spójny, bogaty obraz średniowiecznej nauki, z wydzieleniem - w każdym z haseł, części dotyczącej informacji o tych osiągnięciach danej dziedziny w starożytności, do których sięgali uczeni średniowieczni; części o rozwoju i osiągnięciach danej dyscypliny w centrach zachodnich oraz dotyczącej nauki w Polsce w tych kontekstach.
Elżbieta Skrzypek

ks. bp Stanisław Wielgus, Zachodnia i polska nauka średniowieczna - encyklopedycznie, Płocki Instytut Wydawniczy 2005

"Nasz Dziennik" 2005-08-25

Autor: ab