Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Treść
1 marca obchodzimy, po raz pierwszy oficjalnie, Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jest to data egzekucji w 1951 r. siedmiu członków władz konspiracyjnej organizacji "Wolność i Niezawisłość" - wojskowych i cywilnych przedstawicieli pokolenia kontynuującego walkę Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej o niepodległą Polskę: prezesa IV Zarządu Głównego WiN Łukasza Cieplińskiego oraz Józefa Batorego, Franciszka Błażeja, Karola Chmiela, Mieczysława Kawalca, Adama Lazarowicza i Józefa Rzepki.
Według zapisów z akt sądowych skazanych stracono 1 marca 1951 r. w następującej kolejności:
godz. 20.00 - Łukasza Cieplińskiego,
godz. 20.05 - Józefa Batorego,
godz. 20.15 - Karola Chmiela,
godz. 20.20 - Mieczysława Kawalca,
godz. 20.25 - Adama Lazarowicza,
godz. 20.35 - Franciszka Błażeja,
godz. 20.45 - Józefa Rzepkę.
Wyroki wykonano, prawdopodobnie strzelając w tył głowy więźnia przytrzymywanego pod ramiona przez dwóch strażników. Protokoły wykonania wszystkich wyroków śmierci zostały potwierdzone przez: naczelnika więzienia mokotowskiego mjr. Alojzego Grabickiego, prokuratora mjr. Arnolda Raka, lekarza kpt. Kazimierza Jezierskiego oraz kata st. sierż. Aleksandra Dreja. Ciał pomordowanych nie wydano rodzinom i pochowano je w nieznanym miejscu.
Łukasz Ciepliński (1913-1951), ps. "Pług", "Ostrowski", ppłk
Urodził się w Kwilczu, pow. Międzychód. Od 1929 r. pobierał naukę w Korpusie Kadetów nr 3 w Rawiczu, a następnie w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. Od 1936 r. służył w 62. pp w Bydgoszczy. W kampanii wrześniowej 1939 r. odznaczył się m.in. w bitwie nad Bzurą oraz w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy przedostał się wraz ze swym dowódcą na Węgry, gdzie w bazie "Romek" C odbył przeszkolenie konspiracyjne i powrócił do Polski. Objął komendę nad Obwodem ZWZ Rzeszów, następnie w 1941 r. został inspektorem rejonowym ZWZ-AK Rzeszów.
W czasie akcji "Burza" dowodził działaniami bojowymi Grupy Operacyjnej 24. DP AK. Po zajęciu Rzeszowa przez Armię Czerwoną (sierpień 1944 r.) komendant Podokręgu AK Rzeszów, płk Kazimierz Putek "Zworny", wyznaczył go na wypadek aresztowania na swojego zastępcę. W nocy z 7 na 8 X 1944 r. Ciepliński dowodził (nieudaną) akcją rozbicia więzienia na Zamku w Rzeszowie, gdzie przetrzymywano żołnierzy AK. Po rozwiązaniu AK w marcu 1945 r. przekazał Inspektorat AK Rzeszów w likwidacji swojemu następcy Adamowi Lazarowiczowi i wyjechał na Śląsk. W sierpniu 1945 r. objął na krótko komendę nad Okręgiem Delegatury Sił Zbrojnych Kraków. Po powstaniu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" został prezesem Okręgu WiN Kraków, a później prezesem Obszaru Południowego. Od stycznia 1947 r. do aresztowania 27 listopada był prezesem IV Zarządu Głównego WiN. Po trzyletnim okrutnym śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Jadwigę i syna Andrzeja.
Adam Lazarowicz (1902-1951), ps. "Klamra", "Zygmunt", mjr
Urodził się w Berezowicy Małej, pow. Zbaraż, woj. tarnopolskie. Po ukończeniu w 1927 r. studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego był nauczycielem. W 1931 r. został kierownikiem szkoły w Kamieniu, pow. Kraków, a w 1935 r. przeniósł się z rodziną do Gumnisk, pow. Dębica, obejmując posadę kierownika miejscowej szkoły powszechnej. Po ogłoszeniu mobilizacji w sierpniu 1939 r. zgłosił się ochotniczo do wojska. Kiedy władze cywilne ewakuowały się z Dębicy, pełnił obowiązki komendanta miasta, które opuścił z ostatnimi oddziałami WP. Od stycznia do maja 1940 r. dowódca Placówki ZWZ Dębica, później zastępca komendanta Obwodu ZWZ Dębica, a od grudnia 1940 r. komendant. W okresie akcji "Burza" pozostawał wraz ze swoim sztabem przy oddziałach II Rejonu Walki, operujących w rejonie Ropczyce - Dębica - Wielopole Skrzyńskie. Od maja 1945 r. był inspektorem Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych w Rzeszowie, w sierpniu 1945 r. objął komendę Podokręgu DSZ Rzeszów, a we wrześniu 1945 r. stanowisko kierownika Wydziału (Okręgu) WiN Rzeszów. W październiku 1946 r. przeniósł się do Krakowa, został zastępcą prezesa Obszaru Południowego WiN. W grudniu otrzymał nominację na kierownika Wydziału WiN Wrocław z poleceniem przejęcia jego struktury oraz zorganizowania Obszaru Zachodniego, którego był prezesem do listopada 1947 roku. Jednocześnie w utworzonym w styczniu 1947 r. IV Zarządzie Głównym został wiceprezesem, z zadaniem odbudowania zarządów obszarów. Aresztowany 5 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Jadwigę, synów: Zbigniewa i Ryszarda, oraz córkę Danutę.
Mieczysław Kawalec (1916-1951), ps. "Żbik", "Iza", mjr
Urodził się w Trzcianie, pow. Rzeszów. W latach 1935-1939 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie uzyskał tytuł magistra praw. W kampanii wrześniowej 1939 r. służył jako dowódca plutonu w 17. pp. Walczył w rejonie Dynowa, Przemyśla i w obronie Lwowa. Od 1940 r. pozostawał w dyspozycji Obwodu ZWZ Rzeszów, gdzie powierzono mu zadania w zakresie wywiadu i kontrwywiadu. W 1944 r. został oficerem wywiadu i kontrwywiadu Obwodu AK Rzeszów, od września 1944 r. był zastępcą komendanta Obwodu AK Rzeszów, a od listopada 1944 r. do 5 lutego 1945 r. komendantem. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. brał udział, jako dowódca ubezpieczenia, w nieudanej akcji rozbicia więzienia na Zamku w Rzeszowie, mającej na celu uwolnienie przetrzymywanych tam żołnierzy AK. Po rozwiązaniu AK, w marcu 1945 r. podjął działalność w organizacji "Nie". W maju 1945 r. został komendantem Obwodu DSZ Rzeszów. Do grudnia 1945 r. był kierownikiem wywiadu w Wydziale (Okręgu) WiN Rzeszów, gdzie zorganizował siatkę wywiadowczą. Z końcem 1945 r. zamieszkał w Zabrzu. Od października 1945 r. do kwietnia 1946 r. był kierownikiem działu informacyjno-propagandowego Wydziału (Okręgu) WiN Kraków, następnie do października 1946 r. zastępcą prezesa Okręgu WiN Kraków i jednocześnie kierownikiem Rejonu Południowego. W nowym ZG został kierownikiem Wydziału Informacji kryptonim "Instytut Bakteriologiczny", pełniąc tę funkcję do momentu aresztowania 1 lutego 1948 roku. W tym czasie odtworzył rozbitą przez UB w drugiej połowie 1946 r. sieć wywiadowczą WiN. Po niespełna trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Irenę oraz synów: Aleksandra i Andrzeja.
Józef Batory (1914-1951), ps. "Argus", "Wojtek", kpt.
Urodził się w Weryni, pow. Kolbuszowa. Po odbyciu służby wojskowej podjął w 1937 r. studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej działał w ZWZ-AK jako oficer łączności Obwodu AK Kolbuszowa. W nocy z 8 na 9 lipca 1944 r. współorganizował przyjęcie w okolicach Porab Kupieńskich alianckiego zrzutu broni i amunicji. Uczestniczył czynnie w akcji "Burza". Od listopada 1944 r. był adiutantem komendanta Obwodu AK Rzeszów. Od września 1945 r. działał w Zrzeszeniu WiN w Krakowie, odpowiadał za łączność zewnętrzną. Jednocześnie został szefem kancelarii i archiwum Obszaru Południowego WiN. W styczniu 1947 r. wszedł w skład IV Zarządu Głównego WiN. Zorganizował w Warszawie i na Wybrzeżu sprawnie działający system punktów kontaktowych dla odbioru i przerzutu korespondencji, przesyłek i kurierów z Delegatury WiN na Zachodzie. Aresztowany 2 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Franciszek Błażej (1907-1951), ps. "Roman", "Bogusław", kpt.
Urodził się w Nosówce k. Rzeszowa. Był oficerem zawodowym. Służył w 84. Pułku Piechoty Strzelców Poleskich w Pińsku. W szeregach tej jednostki walczył w wojnie obronnej 1939 roku. Włączył się w działalność konspiracyjną jako oficer szkoleniowy, następnie jako oficer operacyjny Inspektoratu AK Rzeszów. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. uczestniczył w nieudanej akcji odbicia więźniów z więzienia w Rzeszowie. W latach 1945-1946 pełnił funkcję kierownika Wydziału w Zarządzie Obszaru Południowego WiN. Opracował dokument "Instrukcja propagandy". Był współredaktorem podziemnego pisma "Orzeł Biały" (od marca 1946 r.). Napisał referat "Droga, jaką dąży komunizm do podboju świata" (powielony w Krakowie w nakładzie 105 egz.). Od grudnia 1946 r. do aresztowania 2 października 1947 r. był prezesem Obszaru Południowego WiN. W śledztwie okrutnie torturowany. Skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Karol Chmiel (1911-1951), ps. "Grom", "Zygmunt", por.
Urodził się w Zagorzycach, pow. Dębica. Absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 6. DP w Krakowie. Był członkiem Stronnictwa Ludowego. W wojnie obronnej 1939 r. walczył pod Lwowem. Od 1941 r. działał w ZWZ. W 1943 r. został komendantem Obwodu Batalionów Chłopskich w Dębicy. W marcu 1944 r., po scaleniu BCh z AK, zastępcą komendanta Obwodu AK Dębica. W akcji "Burza" ciężko ranny. Po wyleczeniu zamieszkał pod Krakowem. W 1945 r. działał w WiN i PSL, był łącznikiem między obiema organizacjami. W styczniu 1947 r. wszedł w skład kierownictwa IV Zarządu Głównego WiN. Był doradcą politycznym prezesa ZG. Aresztowany 12 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. W celi śmierci na Mokotowie napisał więzienną piosenkę śpiewaną na melodię "Czerwonych maków". Był wdowcem, osierocił dwóch synów: Jerzego i Zbigniewa.
Józef Rzepka (1913-1951), ps. "Znicz", "Krzysztof", kpt.
Urodził się Bratkowicach koło Rzeszowa. Działał w Stronnictwie Ludowym. W czasie okupacji hitlerowskiej był organizatorem i pierwszym dowódcą Placówki ZWZ Głogów-Bratkowice w Obwodzie Rzeszów, od maja 1943 r. - adiutantem Inspektoratu AK Rzeszów. W czasie akcji "Burza" dowodził dużym zgrupowaniem partyzanckim w lasach bratkowickich. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. uczestniczył w nieudanej akcji odbicia więźniów z więzienia w Rzeszowie. Był komendantem Obwodu AK Tarnobrzeg (do grudnia 1944 r.). W marcu 1945 r. przeniósł się do Katowic, później mieszkał w Zabrzu. Od września 1945 r. działał w WiN. Organizował siatki wywiadu WiN na Górnym Śląsku, a następnie w Warszawie.
Od stycznia 1947 r. był kierownikiem Działu Politycznego w IV Zarządzie Głównym WiN. Aresztowany 25 stycznia 1948 roku. Przeszedł okrutne śledztwo, które doprowadziło go do rozstroju nerwowego. Został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Zofię i córkę Annę.
Nasz Dziennik
Według zapisów z akt sądowych skazanych stracono 1 marca 1951 r. w następującej kolejności:
godz. 20.00 - Łukasza Cieplińskiego,
godz. 20.05 - Józefa Batorego,
godz. 20.15 - Karola Chmiela,
godz. 20.20 - Mieczysława Kawalca,
godz. 20.25 - Adama Lazarowicza,
godz. 20.35 - Franciszka Błażeja,
godz. 20.45 - Józefa Rzepkę.
Wyroki wykonano, prawdopodobnie strzelając w tył głowy więźnia przytrzymywanego pod ramiona przez dwóch strażników. Protokoły wykonania wszystkich wyroków śmierci zostały potwierdzone przez: naczelnika więzienia mokotowskiego mjr. Alojzego Grabickiego, prokuratora mjr. Arnolda Raka, lekarza kpt. Kazimierza Jezierskiego oraz kata st. sierż. Aleksandra Dreja. Ciał pomordowanych nie wydano rodzinom i pochowano je w nieznanym miejscu.
Łukasz Ciepliński (1913-1951), ps. "Pług", "Ostrowski", ppłk
Urodził się w Kwilczu, pow. Międzychód. Od 1929 r. pobierał naukę w Korpusie Kadetów nr 3 w Rawiczu, a następnie w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie. Od 1936 r. służył w 62. pp w Bydgoszczy. W kampanii wrześniowej 1939 r. odznaczył się m.in. w bitwie nad Bzurą oraz w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy przedostał się wraz ze swym dowódcą na Węgry, gdzie w bazie "Romek" C odbył przeszkolenie konspiracyjne i powrócił do Polski. Objął komendę nad Obwodem ZWZ Rzeszów, następnie w 1941 r. został inspektorem rejonowym ZWZ-AK Rzeszów.
W czasie akcji "Burza" dowodził działaniami bojowymi Grupy Operacyjnej 24. DP AK. Po zajęciu Rzeszowa przez Armię Czerwoną (sierpień 1944 r.) komendant Podokręgu AK Rzeszów, płk Kazimierz Putek "Zworny", wyznaczył go na wypadek aresztowania na swojego zastępcę. W nocy z 7 na 8 X 1944 r. Ciepliński dowodził (nieudaną) akcją rozbicia więzienia na Zamku w Rzeszowie, gdzie przetrzymywano żołnierzy AK. Po rozwiązaniu AK w marcu 1945 r. przekazał Inspektorat AK Rzeszów w likwidacji swojemu następcy Adamowi Lazarowiczowi i wyjechał na Śląsk. W sierpniu 1945 r. objął na krótko komendę nad Okręgiem Delegatury Sił Zbrojnych Kraków. Po powstaniu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" został prezesem Okręgu WiN Kraków, a później prezesem Obszaru Południowego. Od stycznia 1947 r. do aresztowania 27 listopada był prezesem IV Zarządu Głównego WiN. Po trzyletnim okrutnym śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Jadwigę i syna Andrzeja.
Adam Lazarowicz (1902-1951), ps. "Klamra", "Zygmunt", mjr
Urodził się w Berezowicy Małej, pow. Zbaraż, woj. tarnopolskie. Po ukończeniu w 1927 r. studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego był nauczycielem. W 1931 r. został kierownikiem szkoły w Kamieniu, pow. Kraków, a w 1935 r. przeniósł się z rodziną do Gumnisk, pow. Dębica, obejmując posadę kierownika miejscowej szkoły powszechnej. Po ogłoszeniu mobilizacji w sierpniu 1939 r. zgłosił się ochotniczo do wojska. Kiedy władze cywilne ewakuowały się z Dębicy, pełnił obowiązki komendanta miasta, które opuścił z ostatnimi oddziałami WP. Od stycznia do maja 1940 r. dowódca Placówki ZWZ Dębica, później zastępca komendanta Obwodu ZWZ Dębica, a od grudnia 1940 r. komendant. W okresie akcji "Burza" pozostawał wraz ze swoim sztabem przy oddziałach II Rejonu Walki, operujących w rejonie Ropczyce - Dębica - Wielopole Skrzyńskie. Od maja 1945 r. był inspektorem Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych w Rzeszowie, w sierpniu 1945 r. objął komendę Podokręgu DSZ Rzeszów, a we wrześniu 1945 r. stanowisko kierownika Wydziału (Okręgu) WiN Rzeszów. W październiku 1946 r. przeniósł się do Krakowa, został zastępcą prezesa Obszaru Południowego WiN. W grudniu otrzymał nominację na kierownika Wydziału WiN Wrocław z poleceniem przejęcia jego struktury oraz zorganizowania Obszaru Zachodniego, którego był prezesem do listopada 1947 roku. Jednocześnie w utworzonym w styczniu 1947 r. IV Zarządzie Głównym został wiceprezesem, z zadaniem odbudowania zarządów obszarów. Aresztowany 5 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Jadwigę, synów: Zbigniewa i Ryszarda, oraz córkę Danutę.
Mieczysław Kawalec (1916-1951), ps. "Żbik", "Iza", mjr
Urodził się w Trzcianie, pow. Rzeszów. W latach 1935-1939 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie uzyskał tytuł magistra praw. W kampanii wrześniowej 1939 r. służył jako dowódca plutonu w 17. pp. Walczył w rejonie Dynowa, Przemyśla i w obronie Lwowa. Od 1940 r. pozostawał w dyspozycji Obwodu ZWZ Rzeszów, gdzie powierzono mu zadania w zakresie wywiadu i kontrwywiadu. W 1944 r. został oficerem wywiadu i kontrwywiadu Obwodu AK Rzeszów, od września 1944 r. był zastępcą komendanta Obwodu AK Rzeszów, a od listopada 1944 r. do 5 lutego 1945 r. komendantem. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. brał udział, jako dowódca ubezpieczenia, w nieudanej akcji rozbicia więzienia na Zamku w Rzeszowie, mającej na celu uwolnienie przetrzymywanych tam żołnierzy AK. Po rozwiązaniu AK, w marcu 1945 r. podjął działalność w organizacji "Nie". W maju 1945 r. został komendantem Obwodu DSZ Rzeszów. Do grudnia 1945 r. był kierownikiem wywiadu w Wydziale (Okręgu) WiN Rzeszów, gdzie zorganizował siatkę wywiadowczą. Z końcem 1945 r. zamieszkał w Zabrzu. Od października 1945 r. do kwietnia 1946 r. był kierownikiem działu informacyjno-propagandowego Wydziału (Okręgu) WiN Kraków, następnie do października 1946 r. zastępcą prezesa Okręgu WiN Kraków i jednocześnie kierownikiem Rejonu Południowego. W nowym ZG został kierownikiem Wydziału Informacji kryptonim "Instytut Bakteriologiczny", pełniąc tę funkcję do momentu aresztowania 1 lutego 1948 roku. W tym czasie odtworzył rozbitą przez UB w drugiej połowie 1946 r. sieć wywiadowczą WiN. Po niespełna trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Irenę oraz synów: Aleksandra i Andrzeja.
Józef Batory (1914-1951), ps. "Argus", "Wojtek", kpt.
Urodził się w Weryni, pow. Kolbuszowa. Po odbyciu służby wojskowej podjął w 1937 r. studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej działał w ZWZ-AK jako oficer łączności Obwodu AK Kolbuszowa. W nocy z 8 na 9 lipca 1944 r. współorganizował przyjęcie w okolicach Porab Kupieńskich alianckiego zrzutu broni i amunicji. Uczestniczył czynnie w akcji "Burza". Od listopada 1944 r. był adiutantem komendanta Obwodu AK Rzeszów. Od września 1945 r. działał w Zrzeszeniu WiN w Krakowie, odpowiadał za łączność zewnętrzną. Jednocześnie został szefem kancelarii i archiwum Obszaru Południowego WiN. W styczniu 1947 r. wszedł w skład IV Zarządu Głównego WiN. Zorganizował w Warszawie i na Wybrzeżu sprawnie działający system punktów kontaktowych dla odbioru i przerzutu korespondencji, przesyłek i kurierów z Delegatury WiN na Zachodzie. Aresztowany 2 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Franciszek Błażej (1907-1951), ps. "Roman", "Bogusław", kpt.
Urodził się w Nosówce k. Rzeszowa. Był oficerem zawodowym. Służył w 84. Pułku Piechoty Strzelców Poleskich w Pińsku. W szeregach tej jednostki walczył w wojnie obronnej 1939 roku. Włączył się w działalność konspiracyjną jako oficer szkoleniowy, następnie jako oficer operacyjny Inspektoratu AK Rzeszów. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. uczestniczył w nieudanej akcji odbicia więźniów z więzienia w Rzeszowie. W latach 1945-1946 pełnił funkcję kierownika Wydziału w Zarządzie Obszaru Południowego WiN. Opracował dokument "Instrukcja propagandy". Był współredaktorem podziemnego pisma "Orzeł Biały" (od marca 1946 r.). Napisał referat "Droga, jaką dąży komunizm do podboju świata" (powielony w Krakowie w nakładzie 105 egz.). Od grudnia 1946 r. do aresztowania 2 października 1947 r. był prezesem Obszaru Południowego WiN. W śledztwie okrutnie torturowany. Skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Karol Chmiel (1911-1951), ps. "Grom", "Zygmunt", por.
Urodził się w Zagorzycach, pow. Dębica. Absolwent prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 6. DP w Krakowie. Był członkiem Stronnictwa Ludowego. W wojnie obronnej 1939 r. walczył pod Lwowem. Od 1941 r. działał w ZWZ. W 1943 r. został komendantem Obwodu Batalionów Chłopskich w Dębicy. W marcu 1944 r., po scaleniu BCh z AK, zastępcą komendanta Obwodu AK Dębica. W akcji "Burza" ciężko ranny. Po wyleczeniu zamieszkał pod Krakowem. W 1945 r. działał w WiN i PSL, był łącznikiem między obiema organizacjami. W styczniu 1947 r. wszedł w skład kierownictwa IV Zarządu Głównego WiN. Był doradcą politycznym prezesa ZG. Aresztowany 12 grudnia 1947 roku. Po trzyletnim śledztwie został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. W celi śmierci na Mokotowie napisał więzienną piosenkę śpiewaną na melodię "Czerwonych maków". Był wdowcem, osierocił dwóch synów: Jerzego i Zbigniewa.
Józef Rzepka (1913-1951), ps. "Znicz", "Krzysztof", kpt.
Urodził się Bratkowicach koło Rzeszowa. Działał w Stronnictwie Ludowym. W czasie okupacji hitlerowskiej był organizatorem i pierwszym dowódcą Placówki ZWZ Głogów-Bratkowice w Obwodzie Rzeszów, od maja 1943 r. - adiutantem Inspektoratu AK Rzeszów. W czasie akcji "Burza" dowodził dużym zgrupowaniem partyzanckim w lasach bratkowickich. W nocy z 7 na 8 października 1944 r. uczestniczył w nieudanej akcji odbicia więźniów z więzienia w Rzeszowie. Był komendantem Obwodu AK Tarnobrzeg (do grudnia 1944 r.). W marcu 1945 r. przeniósł się do Katowic, później mieszkał w Zabrzu. Od września 1945 r. działał w WiN. Organizował siatki wywiadu WiN na Górnym Śląsku, a następnie w Warszawie.
Od stycznia 1947 r. był kierownikiem Działu Politycznego w IV Zarządzie Głównym WiN. Aresztowany 25 stycznia 1948 roku. Przeszedł okrutne śledztwo, które doprowadziło go do rozstroju nerwowego. Został skazany w październiku 1950 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pozostawił żonę Zofię i córkę Annę.
Nasz Dziennik
Autor: wa