Nagroda dla skandalistki

Treść

Po laureatach naukowych Nagród Nobla w dziedzinie fizyki, fizjologii i medycyny oraz chemii wczoraj Akademia Szwedzka ogłosiła laureata tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jest nim 58-letnia austriacka pisarka Elfriede Jelinek. W uzasadnieniu Akademia stwierdziła, że nagrodę przyznała jej "za demaskowanie absurdalności stereotypów społecznych w powieściach i dramatach" oraz wyeksponowanie "nadzwyczajnej lingwistycznej pasji" i innych środków wyrazu artystycznego, jakimi charakteryzuje się twórczość Jelinek.
Pisarka urodziła się w 1946 roku w Styrii (Austria). Jeszcze w czasie studiów angażowała się w ruch lewicujących studentów, a w latach 1974-1991 należała do Austriackiej Partii Komunistycznej. W opinii literaturoznawców, uchodzi za pisarkę feminizującą, a austriaccy krytycy podkreślają nihilizm i okrucieństwo jej twórczości. W Polsce ukazały się takie jej książki jak "Pianistka" i "Choroba, albo współczesne kobiety". Powieść "Pianistka", oparta na wątkach autobiograficznych, została też sfilmowana. Sama książka jest reklamowana jako "opowieść o pełnych napięcia i szaleństwa relacjach matki i córki". W ich rezultacie 40-letnia bohaterka poddanie władczej matce rekompensuje sobie pobytem w sex shopach, kinach pornograficznych czy podglądaniem innych osób. Powieść uznawana jest za literacką pornografię.
Decyzję Akademii Szwedzkiej należy uznać za kolejny głos w toczącej się na świecie i w Europie debacie o człowieku, jego wolności, odpowiedzialności i relacjach społecznych. Mało jednak przypomina on głos akademików sprzed wieku. Ciekawe, czy w ramach doceniania mniejszości doczekamy się kiedyś nagrodzenia Noblem twórcy niespełniającego kanonu politycznej poprawności, np. broniącego rodziny, narodu czy obiektywnych zasad moralnych.
Piotr Mazur

"Nasz Dziennik" 08-10-2004

Autor: Ku8a