Muzeum Stylu Zakopiańskiego

Treść

Piękno gór i podziw dla sztuki góralskiej od lat przyciąga artystów do Zakopanego. Z inspiracji formami budownictwa i zdobnictwa podhalańskiej sztuki ludowej powstał w II połowie XIX w. pierwszy styl narodowy, znany pod nazwą stylu zakopiańskiego. Jego twórca, Stanisław Witkiewicz - malarz, teoretyk sztuki i architekt, sięgnął do wzorca chaty góralskiej, traktowanej wraz z jej wyposażeniem jako organiczna całość - uważając ją za relikt pierwotnego stylu polskiego obejmującego przed wiekami cały kraj. Styl zakopiański przyjął się głównie w budownictwie willowym Zakopanego i okolic oraz w wielu miejscowościach na terenie dawnych ziem polskich, wypierając letniskową architekturę w stylu szwajcarskim.
Pierwszym domem w stylu zakopiańskim - z wysoką, kamienną podmurówką, zrębową, odkrytą konstrukcją ścian, półszczytowym dachem gontowym, dekoracją wzorowaną na zdobnictwie podhalańskim oraz stylowym wyposażeniem, wybudowanym w Zakopanem wg projektu Witkiewicza - była "Koliba" - willa Zygmunta Gnatowskiego, ziemianina z Podola. Wzniesiona przy ulicy Kościeliskiej w latach 1892-1894, od 1993 r. stanowi Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza. Potem powstały inne sławne obiekty architektoniczne Witkiewicza, jak: willa "Pod Jedlami", kaplica w Jaszczurówce, Muzeum Tatrzańskie, kaplica i klasztor Braci Albertynów na Kalatówkach.
W "Kolibie" urządzono wnętrza w stylu zakopiańskim, dostosowując do nich odpowiednio meble, piece kaflowe, karnisze, zasłony, ramy obrazów, a nawet takie detale, jak np. klamki i zamki. W jadalni zwanej "izbą góralską" pomieszczono zbiory etnograficzne Zygmunta Gnatowskiego, które niegdyś ofiarował Muzeum Tatrzańskiemu: pięknie rzeźbione przedmioty codziennego użytku, kolekcję obrazów na szkle malowanych, gęśliki, parzenice. Ekspozycje mebli w salonie uzupełniają srebrne, porcelanowe, fajansowe serwisy, tatrzańskie pejzaże oraz portrety S. Witkiewicza namalowane przez Jacka Malczewskiego. Podobnie w sypialni wisi "Giewont" Edgara Kovatsa, "Willa Koliba" Adama Pełczyńskiego, a nad łóżkiem, na wschodnim kobiercu obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Na piętrze prezentowane są najstarsze zabytki w stylu zakopiańskim związane z osobą S. Witkiewicza - "Sabałowa bajka" w bogato rzeźbionej ramie, spisana przez Bronisława Dembowskiego, a ilustrowana przez S. Witkiewicza, projekt legitymacji Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego w stylowych ramach, wykonany również przez tego artystę, haftowany dywan góralski, a także obrazy syna - Stanisława Ignacego: portrety dzieci i znanych w okresie międzywojennym osób ze świata artystycznego.
Alicja Trześniowska
Nasz Dziennik 23-06-2003

Autor: DW