Muzeum pamiątek narodowych

Treść

Zbliża się 145. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Z tej okazji warto udać się do Muzeum Ojców Cystersów w Wąchocku, gdzie znajduje się wiele cennych pamiątek związanych z powstaniami narodowymi. Zostało ono utworzone na prośbę Prymasa Tysiąclecia, ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, który chciał w ten sposób uhonorować zasługi opactwa dla Kościoła i regionu świętokrzyskiego. 7 października 1979 r. wybitny kolekcjoner, wnuk powstańca z 1863 r., ks. ppłk Walenty Ślusarczyk, zasłużony w walce o ocalenie pamiątek narodowych, przekazał swoje bogate zbiory opactwu w Wąchocku. Niestety, przez wiele lat z powodu braku odpowiednich pomieszczeń eksponaty te były przechowywane w magazynie. Dokonano jednak ich inwentaryzacji, czym na początku lat osiemdziesiątych zajęli się państwo Aniela Zinkiewicz-Ryndziewicz i Zygmunt Ryndziewicz, ówcześni pracownicy katedry Historii Sztuki Kościelnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Sporządzili oni wtedy katalog z dokumentacją fotograficzną każdego z przedmiotów, a w czerwcu 1991 r. urządzili Muzeum Ojców Cystersów w Wąchocku. Jest to miejsce szczególne na ziemi kieleckiej, w którym ożywa na nowo historia Polski, dzieje walk i zrywów niepodległościowych ze szczególnym uwzględnieniem Kielecczyzny, które są ilustrowane tutaj przez wybrane, najbardziej wartościowe eksponaty. Zwiedzający obchodzą salę wystawienniczą wokoło, zaczynając od lewej strony, gdzie znajdują się zbiory poświęcone księdzu Ślusarczykowi. Przy wejściu znajduje się jego zdjęcie w mundurze żołnierskim i szabla z krzyżem w miejscu klingi, jako symbol jego drogi życiowej. Zgromadzone w gablotach przedmioty ukazują czasy Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, okres Powstania Listopadowego i Powstania Styczniowego (pamiątki po Romualdzie Traugutcie, cenna kolekcja biżuterii żałobnej), czasy II Rzeczypospolitej (postać marszałka Józefa Piłsudskiego, obrona Lwowa i wojna polsko-bolszewicka) oraz okres II wojny światowej (eksponaty związane z Armią Krajową). Całość dopełnia dział informujący o zakonie cystersów i ich działalności w Polsce. Pamiątki z okresu Powstania Styczniowego i żałoby narodowej po jego upadku stanowią miejsce wyjątkowe w wąchockich zbiorach. Trzeba bowiem przypomnieć, że podczas powstania mieściła się w Wąchocku główna kwatera naczelnika sił zbrojnych województwa sandomierskiego, generała Mariana Langiewicza. Do dziś na wąchockim cmentarzu znajdują się groby: oficera Langiewicza-Karola Ziemlińskiego oraz powstańczych weteranów: Feliksa Pohoskiego i Ignacego Jastrzębskiego. Natomiast w okresie II wojny światowej oddziały majora Hubala oraz partyzanci "Ponurego" i "Nurta" często korzystali z pomocy braci zakonnych. To tutaj w 1988 r. odbył się pogrzeb majora Jana Piwnika "Ponurego", którego prochy sprowadzono z Nowogródczyzny. Uroczystość ta stała się wielką manifestacją narodową i patriotyczną. Na terenie klasztoru znajduje się również Panteon Pamięci Podziemnego Państwa Polskiego 1939-1945. Wizyta w tym muzeum to wspaniała lekcja historii. Każdy pielgrzym i turysta przybywający do klasztoru Ojców Cystersów powinien to miejsce koniecznie odwiedzić. Muzeum jest udostępnione do zwiedzania w godzinach otwarcia furty klasztornej, gdzie należy zgłosić chęć jego zobaczenia. Dodajmy, że kościół klasztorny w opactwie wąchockim to najlepiej zachowana późnoromańska świątynia zakonu cystersów na ziemiach polskich. Jest trójnawową, czteroprzęsłową bazyliką z nawą poprzeczną (transeptem) i jednoprzęsłowym prezbiterium z prostokątnymi kaplicami po bokach. Mury świątyni oblicowano dwubarwnym kamieniem, dzięki czemu wyróżniają go poziome, przemienne pasy żółtego i czerwonobrunatnego piaskowca. Przęsła są przykryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Do dziś w opactwie w Wąchocku zachowało się bardzo wiele elementów dawnego klasztoru, jak piękne krużganki, w skrzydle wschodnim armarium (skarbiec, gdzie przechowywano m.in. księgozbiór), fraternia (sala wspólnej pracy), a na piętrze dormitorium (sypialnia). W skrzydle południowym najbardziej okazała z dawnej średniowiecznej zabudowy i reprezentacyjna sala to refektarz (jadalnia) z bogatą kamieniarką romańską. Z kolei kapitularz, którego sklepienie krzyżowo-żebrowe wsparte jest na czterech kolumnach z bogato rzeźbionymi głowicami, uznawany jest za najpiękniejsze tego typu romańskie wnętrze w Polsce. W dolnej części wieży znajduje się główne wejście do klasztoru z renesansowym portalem i łacińskim napisem "Tute sirecte" (Bezpiecznie, jeśli uczciwie) oraz datą 1643 rok. 27 stycznia br., w związku ze 145. rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego, w wąchockim opactwie odbędą się doroczne uroczystości patriotyczne. Będzie miała miejsce m.in. uroczysta Msza Święta i akademia, a także zostaną złożone kwiaty przy domu Langiewicza. W planach zakonników jest również w tym roku otworzenie w zabytkowych piwnicach opactwa czegoś na kształt specyficznej restauracji dla turystów, oferującej przybyłym do niego gościom specjały z własnego gospodarstwa, a także pomieszczeń na wystawy, koncerty i interesujące imprezy kulturalne. Piotr Czartoryski-Sziler Zdjęcia Robert Sobkowicz "Nasz Dziennik" 2008-01-12

Autor: wa