Mistrz dłuta, pędzla i pióra

Treść

"(...) żaden wiek nie może przesłonić prawdy o obrazie i podobieństwie.
Michał Anioł
Z tą prawdą kiedyś zamknął się w Watykanie,
Aby wyjść stamtąd, pozostawiając Kaplicę Sykstyńską"
Tymi pięknymi słowami Ojciec Święty przypomina w "Tryptyku rzymskim" działalność artystyczną Michała Anioła, jednego z największych twórców renesansu. Dziś mija 440. rocznica śmierci tego rzeźbiarza, malarza, architekta i poety.
Michelangelo Buonarroti przyszedł na świat 6 marca 1475 r. w Caprese. Malarstwa uczył się u Domenica Ghirlandaio, a następnie w pracowni Bertolda di Giovanniego, konserwatora zbiorów Medyceuszy. Do pierwszych jego prac należą reliefy "Madonna przy schodach" i "Bitwa centaurów". Z Florencji wyjeżdżał artysta do Bolonii (1494) i do Rzymu (1496-1501), pozostawiając po sobie m.in. "Pietę" w Bazylice św. Piotra. W 1504 r. ukończył pracę nad posągiem Dawida dla Palazzo della Signoria we Florencji. Od 1505 r. artysta przebywał w Rzymie, tworząc nagrobek dla Papieża Juliusza II, ale wkrótce przerwał pracę i stanął przed znacznie większym wyzwaniem, jakim było wykonanie fresków w Kaplicy Sykstyńskiej (ufundowanej przez Papieża Sykstusa IV).
Kaplica powstała w latach 1475-1481. Ma wymiary 40x13,5 m. Prace przygotowawcze zajęły Buonarrotiemu rok. Malowanie rozpoczął w 1509 r. od wschodniej części sklepienia. Artysta wykonywał dzieło samodzielnie, leżąc na rusztowaniu. W 1510 roku ukończył połowę malowidła, a w 1512 r. całość. Fresk jest ilustracją Księgi Rodzaju przedstawiającą dzieje zapisane na kartach Starego Testamentu - od stworzenia świata do Noego, z wizerunkami starotestamentowych proroków. Znalazły się na nim także antyczne Sybille i nadzy efebowie. Jednym z najważniejszych elementów tego pierwszego fresku jest symboliczna scena stworzenia Adama, którą Michał Anioł namalował w 1511 r.
Po ukończeniu fresku Buonarroti kontynuował prace nad nagrobkiem Papieża, rzeźbiąc w tym czasie m.in. "Jeńców" i postać Mojżesza. Po powrocie do Florencji w 1516 r. po raz pierwszy spróbował swoich sił jako architekt. Zaprojektował wtedy fasadę kościoła San Lorenzo. Do Rzymu wrócił w 1936 r., by wykonać w Kaplicy Sykstyńskiej fresk przedstawiający scenę Sądu Ostatecznego. Prace nad dziełem przedstawiającym ponad 300 postaci zajęły mu pięć lat. W centrum malowidła znajduje się karzący Chrystus strącający w otchłań potępionych. Na górze aniołowie podtrzymują narzędzia Chrystusowej męki. Obok Niego umieścił świętych i męczenników ze znajdującą się na pierwszym planie postacią św. Bartłomieja trzymającego w dłoniach swoją zdartą skórę. Poniżej na głos anielskich trąb dokonuje się powszechne zmartwychwstanie zmarłych.
Fresk początkowo wzbudzał kontrowersje, ale ostatecznie po zamalowaniu w 1555 r. najbardziej rażących nagości przez Daniele da Volterra został zaakceptowany.
W 1546 r. Michał Anioł przejął kierownictwo budowy Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Buonarroti stworzył w sztuce własny styl, stanowiąc przez wieki wzorzec i inspirację dla późniejszych artystów. Odnotować też warto jego dorobek poetycki, na który złożyły się sonety.

"Kiedyś Michał Anioł wychodząc z Watykanu pozostawił polichromię, której kluczem jest 'Obraz i podobieństwo'.
Wedle tego klucza niewidzialne wyraża się w widzialnym. Prasakrament" - medytuje nad dzi ełem Buonarrotiego Ojciec Święty.
Piotr Mazur
Nasz dziennik 18-02-2004

Autor: DW