Mielec i powiat mielecki
Treść
"Mielec i powiat mielecki w latach 1944-1956" to tytuł najnowszej publikacji wydanej przez Muzeum Regionalne w Mielcu oraz rzeszowski Instytut Pamięci Narodowej. Książka pod redakcją dr. Zbigniewa Nawrockiego (IPN Oddział w Rzeszowie) oraz Jerzego Skrzypczaka (Muzeum Regionalne w Mielcu) zawiera m.in. referaty wygłoszone w październiku 2004 r. podczas konferencji zorganizowanej przez mieleckie muzeum i rzeszowski IPN.
Lata 1944-1956 to w historii Mielca i powiatu mieleckiego przysłowiowa "biała plama". Niewiele bowiem wiadomo o tych czasach, ubywa też żyjących świadków wydarzeń, nazywanych potocznie w publicystyce PRL "wyzwoleniem" czy "utrwalaniem władzy ludowej". Omawiana publikacja jest pierwszą próbą całościowego ujęcia dramatycznej historii regionu. Wcześniej, tzn. przed 1989 r., prawo do publikacji mieli jedynie koncesjonowani historycy PRL, którzy fałszowali prawdę tamtych ponurych dni, gloryfikując "bohaterstwo" organów bezpieczeństwa. Dopiero zmiany ustrojowe i odzyskanie suwerenności, a także powołanie do życia IPN, w którego zasobach znalazły się materiały archiwalne MBP, MO, MSW, PPR, Wojskowych Sądów Specjalnych i wielu innych instytucji, pozwoliło na rozpoczęcie badań historycznych nad funkcjonowaniem organów aktywnie współtworzących ustrój Polski Ludowej oraz patriotycznego i niepodległościowego podziemia działającego w okresie powojennym.
Efektem tych działań jest publikacja pt. "Mielec i powiat mielecki w latach 1944-1956", obejmująca różne sfery ówczesnego życia społeczno-politycznego miasta i regionu, którego specyfiką był silny ruch ludowy o głębokich korzeniach historycznych, a także prężny ruch narodowy, zasilony napływem ludzi z innych regionów kraju w związku z budową tuż przed wojną zakładów lotniczych w ramach COP. Praca opisuje działalność podziemia, ale także funkcjonowanie ustanowionych i wprowadzanych siłą przez komunistów do życia publicznego organizacji i instytucji współtworzących jedynie "słuszny" ustrój. Autorzy poszczególnych artykułów opisali postawy ludzkie, począwszy od zdrady i zaprzaństwa, poprzez koniunkturalizm i obojętność, do bohaterstwa i heroizmu włącznie. Książka odnosi się także do represji wobec poakowskiego podziemia, dotyka tematyki pozbawiania wolności kierownictw Okręgów Zrzeszenia WiN i NOW, opisuje losy poszczególnych działaczy antykomunistycznych, m.in. Wiktora Jadernego i Andrzeja Kopeckiego, rozprawę z legalnie działającym mikołajczykowskim PSL, sfałszowane wybory w styczniu 1947 r., nieudaną próbę kolektywizacji wsi i jej przebudowę społeczną z likwidacją ziemiaństwa jako klasy tzw. kułaków. Ponadto przybliża nachalną indoktrynację dzieci i młodzieży w szkołach i tworzonych organizacjach, a także próbę całkowitego podporządkowania władzy Kościoła katolickiego, tłamszenie wszelkiego oporu społecznego i budowę nowego modelu państwa socjalistycznego.
Bazę źródłową wykorzystaną przez autorów publikacji stanowią zasoby archiwalne rzeszowskiego Oddziału IPN, archiwalia rzeszowskiego Archiwum Państwowego, archiwów wojskowych, Archiwum Akt Nowych, Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie oraz relacje osób związanych z ówczesną konspiracją, m.in. mielczanina Jerzego Dębickiego, harcerza i członka młodzieżowych organizacji niepodległościowych. Publikacja pt. "Mielec i powiat mielecki w latach 1944-1956" to tylko wycinek złożonej historii Polski. Przybliża ona, zwłaszcza młodemu pokoleniu, dramatyczne powojenne losy kraju i zmagania patriotów w obronie godności i suwerenność Ojczyzny.
Mariusz Kamieniecki
"Nasz Dziennik" 2005-12-09
Autor: mj