Między dwoma wrogami

Treść

W serii "Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956", realizowanej przez historyków z Oddziału Warszawskiego IPN, ukazała się nowa, już trzecia, cenna publikacja dotycząca tym razem narodowego podziemia niepodległościowego na Podlasiu.

Książka Mariusza Bechty "...między Bolszewią a Niemcami" odtwarza mało znane dzieje konspiracji wojskowej i politycznej obozu narodowego w latach 1939-1952, czyli w okresie II wojny światowej i w czasie antykomunistycznego powstania przeciwko sowieckiemu reżimowi i jego rodzimym poplecznikom. Dzieje te, wyklęte - jak podkreśla autor - przez historiografię PRL, są nieznane z dwóch względów: na wciąż pokutujący postkomunistyczny paradygmat o "reakcyjnych" narodowcach nakłada się postmodernistyczny mit o "faszystach" i "antysemitach" spod znaku Szczerbca. Z tymi dwoma wykładniami niemającymi nic wspólnego z prawdziwą nauką Mariusz Bechta zmierzył się zwycięsko, sięgając po źródła archiwalne i relacje uczestników wydarzeń - członków podziemia niepodległościowego w czasie okupacji niemieckiej i powojennej, sowieckiej. W efekcie przywraca należne miejsce nie tylko "żołnierzom wyklętym" orientacji narodowej (ze wszystkich ugrupowań odwołujących się do "nacjonalizmu chrześcijańskiego), ale i samej idei narodowej, której "matecznikiem" było Podlasie - ze swoim ziemiaństwem, zaściankami drobnoszlacheckimi i wsiami unickimi. Bechta szczegółowo pokazuje powstawanie i rozwój konspiracji narodowej na tym terenie, od Włodawy po Węgrów, udział w walce z dwoma okupantami, aż po dramatyczny epilog na przełomie lat 40. i 50., czyli rozprawę z przeciwstawiającymi się sowietyzacji oddziałami podziemia. W ten sposób jego książka, choć dotyczy mikrohistorii (rekonstruuje wydarzenia w skali gminy, powiatu i najmniejszych struktur konspiracyjnych), staje się ważnym głosem w szerszym wymiarze - przywracania prawdy o czasach i ludziach przez ponad pół wieku wyjątkowo zakłamanych i zapomnianych.
Małgorzata Rutkowska

Mariusz Bechta, ...między Bolszewią a Niemcami. Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 1939-1952, Instytut Pamięci Narodowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2008.
"Nasz Dziennik" 2009-03-16

Autor: wa