Mądrość Ojców Pustyni #12

Treść

Pewien brat pytał abba Pojmena: „Czemu nie potrafię być szczerym co do moich myśli wobec starców?” Odpowiedział mu starzec: „Powiedział abba Jan Karzeł, że nieprzyjaciel z nikogo tak się nie cieszy jak z tego, kto nie wyjawia swoich myśli”.

1. Pewien brat pytał abba Pojmena: „Czemu nie potrafię być szczerym co do moich myśli wobec starców?” Odpowiedział mu starzec: „Powiedział abba Jan Karzeł, że nieprzyjaciel z nikogo tak się nie cieszy jak z tego, kto nie wyjawia swoich myśli”.

2. Był pewien świecki człowiek, dobrze znany z pobożnego życia, i odwiedził on abba Pojmena; a zdarzyło się, że i inni bracia byli właśnie u starca i prosili go o pouczenie. A starzec zwrócił się do owego pobożnego świeckiego: „Powiedz braciom słowo”. On zaś wymawiał się, prosząc: „Wybacz mi, abba, ale ja sam tu przyszedłem po naukę”. Przymuszony jednak przez starca, tak mówił: „Ja jestem człowiek świecki, sprzedaję płody roli i handluję: rozwiązuję pęczki i robię z nich mniejsze, skupuję tanio, a sprzedaję drogo. I nic z Pisma Świętego nie umiem powiedzieć, ale wam powiem przypowieść. Pewien człowiek powiedział do swego przyjaciela: «Bardzo pragnę zobaczyć króla, pójdź ze mną». A przyjaciel mu odrzekł: «Odprowadzę cię do połowy drogi». Powiedział i do drugiego przyjaciela: «Chodź ty, zaprowadź mnie do króla»: a ten mu odrzekł: «Zaprowadzę cię aż do bramy pałacu królewskiego». I powiedział także trzeciemu: «Chodź ze mną do króla» – a ten mu odpowiedział: «Ja pójdę z tobą i wprowadzę cię do pałacu, będę przy tobie i przemówię za tobą, i wprowadzę cię do samego króla»”. Pytali go więc o znaczenie tej przypowieści, a on im odpowiedział: „Pierwszym przyjacielem jest asceza, która wprowadza na drogę; drugim jest czystość, która prowadzi do nieba; a trzecim jest jałmużna, która daje śmiały przystęp do samego króla, do Boga”. I bracia odeszli zbudowani.

3. Powiedział także: „Nikt nie ma większej miłości od tej, że ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich. Otóż więc jeśli kto usłyszy słowo złe i oburzające, a mógłby i sam odpowiedzieć czymś podobnym, ale walczy, żeby nie powiedzieć – jeżeli się przezwycięży i zniesie, i nie odpłaci tamtemu, to taki człowiek oddaje życie za swego bliźniego”.

4. Pewien brat odwiedził abba Pojmena. I kiedy siedzieli razem, zaczął chwalić innego brata, że nienawidzi zła. Abba Pojmen zagadnął go: „Co to znaczy nienawidzić zła?” Ów brat zdumiał się – i nie znalazł odpowiedzi. Upadł więc na twarz przed starcem i poprosił: „Wyjaśnij mi, co to znaczy nienawidzić zła”. Starzec mu odpowiedział: „To jest nienawiść zła, jeżeli ktoś nienawidzi własnych grzechów, a usprawiedliwia bliźniego”.

5. Pewien brat pytał abba Pojmena: „Mieszkają ze mną bracia: czy każesz mi być ich przełożonym?” Starzec mu odrzekł: «Nie, ale ty pierwszy czyń to, co należy, a oni, jeżeli dążą do życia wiecznego, niech sami o siebie się troszczą”. Brat jednak nalegał: „Ale, ojcze, oni sami chcą, żebym nimi rządził”. Starzec odpowiedział: „Nie. Bądź dla nich przykładem, a nie prawodawcą”.

Fragmenty pochodzą z publikacji Apoftegmaty Ojców Pustyni, tom 1. Skorzystaj również z zestawienia tekstów źródłowych i opracowań związanych z tradycją Ojców Pustyni.

Termin „apoftegmaty” odnosi się do zbiorów anegdot, sentencji, jak mówili Grecy – logoi, „słów” Ojców Pustyni. Nie jest łatwo zdefiniować czym są apoftegmaty, gdyż wielka jest ich różnorodność, choć nie mamy wątpliwości, że stanowią jeden rodzaj literacki. Odpowiedź Ojca (apoftegmat w zasadzie jest ze swej natury odpowiedzią na konkretne pytanie) może ograniczać się do kilku sylab, może na nią się składać sentencja, lub opowiadanie o jakimś wydarzeniu rozrastające się do opowieści, jak mówiono niegdyś, „budujących”.

Były one przeznaczone przede wszystkim dla osób niemających doświadczenia w życiu ascetycznym lub dopiero debiutujących na pustyni; miały im przekazać zbiorową mądrość środowisk monastycznych, służyć radą, umocnić w momentach zwątpienia. Stały się tekstami normatywnymi obok Biblii, gdyż mnisi egipscy bardzo rzadko posługiwali się regułami. W apoftegmatach umieszczano sugestie na temat godnego mnicha zachowania w kwestii pożywienia, snu, monastycznej etykiety. Apoftegmaty pozwalały zachować w pamięci postacie sławne, ważne, godne podziwu, które powinny służyć za modele… / Prof. Ewa Wipszycka, fragment publikacji Drugi dar Nilu, czyli o mnichach i klasztorach w późnoantycznym Egipcie

Żródło: cspb.pl, 21 września 2022

Autor: mj