Kości na boisku

Tego bardzo rzadkiego odkrycia dokonali archeolodzy podczas prac na wzgórzu Piaskownia, w którym stał krzyż. Według miejscowej tradycji został ustawiony na miejscu pochówku powstańców listopadowych. Metalowy krzyż na wysokim kamiennym postumencie został postawiony w tym miejscu w roku 1897 r., zapewne przez proboszcza liwskiego ks. Michała Bartnickiego. Miejsce to, zwane Podfigurami, władze samorządowe wybrały pod budowę boiska dla klubu piłkarskiego Livia Liw.

Przed wejściem ciężkiego sprzętu teren przeszukała ekipa archeologów. W miejscu, na którym stał krzyż, znaleziono szkielety powstańców. – Po przeniesieniu krzyża w inne miejsce, bardzo płytko, w miejscu, gdzie pierwotnie stał krzyż, znaleźliśmy 15 szkieletów powstańców listopadowych – powiedział „Naszemu Dziennikowi” Adam Falis, archeolog biorący udział w pracach. Ani władze samorządowe, ani archeolodzy nie spodziewali się, że wykopaliska potwierdzą przekazywaną z pokolenia na pokolenie informację o pochowanych w tym miejscu żołnierzach.

Dzięki odnalezionym przy szkieletach przedmiotach archeolodzy ustalili, że szczątki należą do powstańców listopadowych. – Znaleźliśmy m.in. guziki 20. Pułku Piechoty Liniowej, który podczas Powstania Listopadowego walczył w bitwie pod Liwcem z wojskami carskimi – mówi Adam Falis. Przy szkieletach znaleziono również ołowiane kule z 1830 roku. Prace archeologiczne w miejscowości Liw, prowadzone pod kierownictwem archeolog Bożeny Bryńczak z Akademii Podlaskiej w Siedlcach, potrwają do końca lipca. W tym czasie mogą być dokonane kolejne odkrycia.

Odnalezione szkielety 15 powstańców na wzgórzu, na którym w XVII wieku był cmentarz, obecnie przechowywane są w Muzeum Zamku w Liwie. W przyszłości szczątki mają spocząć we wspólnej mogile, w miejscu znajdującym się kilkadziesiąt metrów od Podfigur, na które przeniesiono powstańczy krzyż. Wcześniej zostaną dokładnie zbadane przez antropologów.

Szczątki powstańców listopadowych odnajdywane są bardzo rzadko z uwagi na to, że powstańczych mogił nie oznaczono trwałymi pomnikami. Krzyż na dawnych mogiłach w Liwie miejscowa ludność mogła postawić dopiero wiele lat po stoczonej tu bitwie. Do tej pory w Polsce powstał, i to niedawno, tylko jeden cmentarz wojskowy powstańców listopadowych – na Kopnej Górze w Sokołdzie (woj. podlaskie). W oddzielnych mogiłach spoczywa tam 46 powstańców poległych podczas stoczonej tu krwawej bitwy z Rosjanami.

W kwietniu 1831 roku pod Liwem rozegrała się bitwa o Liwskie Mosty wojsk polskich z armią carską feldmarszałka Iwana Dybicza, który ostatecznie zmuszony został do odwrotu. Walki były bardzo krwawe. Poległo kilkuset żołnierzy zarówno po stronie rosyjskiej, jak i polskiej.