Jak to z pismem było
Treść
Taki tytuł nosi wystawa prezentowana w białostockim Muzeum Podlaskim - Ratuszu. Jest ona pasjonującą podróżą w czasie, podczas której możemy poznać historię pisma.
"Człowiek zniknął, jego zwłoki w proch się rozsypały... Księga tylko sprawia, że pamięć o nim krąży z ust do ust. Pismo jest bowiem bardziej pożyteczne niźli dom z kamienia, niż grobowiec, niż rozkoszny pałac, niż pomnik w świątyni" - te słowa z papirusu Chester Beatty'ego z IV w. przed n.Ch. stały się mottem wystawy w Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Ekspozycja przypomina, kto i gdzie wymyślił pismo, jak powstawały pierwsze pisane słowa, sylaby i litery, jakimi narzędziami i na czym je kreślono. Zgromadzone eksponaty pochodzą z wielu polskich muzeów. Są to m.in. zabytki zawierające inskrypcje klinowe, inskrypcje hieroglificzne z XX-XI w. przed n.Chr., fragmenty papirusów egipskich, manuskrypty Koranu, rękopisy tekstów w piśmie indyjskim i tybetańskim, zwoje kaligraficzne w języku chińskim, a także ostraka z tekstem w języku koptyjskim i greckim. - Głównym celem ekspozycji jest edukacja - pokazanie zwiedzającym, jak rozwijało się pismo od jego początków, tj. pisma obrazkowego, do pisma greckiego i łaciny - powiedziała Dorota Matyjasek, kustosz działu sztuki Muzeum Podlaskiego.
Jako pierwsi pismo stworzyli Sumerowie w czwartym tysiącleciu przed n.Chr. Dla potrzeb administracji wynaleźli oni pismo klinowe. Jego technika polegała na wyciskaniu trójkątnym rylcem na glinie tzw. klinów. Następnie pismo rozwijali Egipcjanie, którzy stworzyli hieroglify - bardzo realistyczne rysunki wykonywane na ścianach świątyń, pałaców, na grobowcach oraz papirusach. Z czasem rysunki zostały wyparte przez znaki, a później litery. Alfabet, który dziś znamy, pochodzi od pierwotnego alfabetu wymyślonego przez Fenicjan.
Zupełnie oddzielnym tematem jest pismo chińskie, powstałe w trzecim tysiącleciu przed n.Chr. W nim jeden znak odpowiada jednemu wyrazowi, dlatego jest tych znaków aż 47 tysięcy. Na szczęście Chińczycy powszechnie używają "jedynie" od 3 do 7 tysięcy znaków.
Oglądając wystawę, zapoznajemy się z różnorodnymi materiałami i narzędziami pisarskimi, których używały poszczególne narody, a którymi były najczęściej surowce roślinne lub mineralne występujące na danym terenie. Na przykład Sumerowie, Babilończycy i Asyryjczycy pisali na glinianych tabliczkach za pomocą trójściennych pałeczek z brązu, kości słoniowej lub bambusa, w Indiach wykorzystywano palmowe liście, na których wydrapywano pismo za pomocą rylca, zaś w Chinach - wstęgi jedwabne lub bambusowe deseczki, na których malowano znaki pędzelkiem z końskiego włosia, maczanym w tuszu. Starożytne inskrypcje, takie jak napisy dedykacyjne, epitafia, zarządzenia władz, wykonywano również za pomocą dłuta w kamieniu piaskowca, marmurze, wapieniu, a nawet w granicie czy bazalcie. Starożytni Grecy używali do pisania skorup naczyń glinianych, a później drewnianych tabliczek woskowych, pokrywanych pismem za pomocą rylca sporządzanego z różnorodnych materiałów. Obok nich zobaczymy na wystawie wspomniany już, najpospolitszy w starożytności obok skóry zwierzęcej - papirus, który służył do celów pisarskich od trzeciego tysiąclecia przed n.Chr. aż do X wieku po n.Chr., kiedy ów materiał został wyparty przez pergamin, a ten znów przez papier.
Wystawę można oglądać w białostockim ratuszu do końca stycznia od wtorku do piątku w godz. 10.00-17.00.
Adam Białous, Białystok
"Nasz Dziennik" 2005-01-11
Autor: ab