Gwarancje równego traktowania

Treść

O świadczeniach emerytalnych dla Polaków pracujących na emigracji z Przemysławem Przybylskim, rzecznikiem ZUS, rozmawia Anna Skopinska

Istnieje unijny system ubezpieczeń społecznych, który zabezpieczy obywateli państw członkowskich niezależnie od tego, gdzie pracowali?
- Unia jako całość nie ma wspólnego systemu ubezpieczeń społecznych. Każde z państw członkowskich ma swój własny system i gwarantuje świadczenia według własnych przepisów. Jednak są pewne zasady, które pozwalają zabezpieczać obywateli państw członkowskich Unii niezależnie od ich miejsca zamieszkania i miejsca wykonywania pracy. Najważniejsze z nich to te związane z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego określone w rozporządzeniach Rady Europejskiej nr 1408/71, 574/72 i 859/03. Chodzi o zasadę równego traktowania, zasadę jedności stosowanego ustawodawstwa, zasadę zachowania praw w trakcie nabywania oraz zasadę zachowania praw nabytych. Nakazują one równe traktowanie obywateli wszystkich państw członkowskich Unii, podleganie ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, sumowanie okresów ubezpieczenia przebytych w różnych państwach członkowskich i transfer świadczeń do innych państw członkowskich.

Wielu naszych rodaków pracuje na emigracji. Na jakie emerytury mogą liczyć i kto będzie je im wypłacał?
- Polacy pracujący za granicą, którzy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne w danym państwie, uzyskają prawo do świadczeń z tego tytułu, o ile spełnią warunki określone ustawodawstwem wewnętrznym tego państwa. Na ogół o uzyskaniu prawa do emerytury decyduje osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego obowiązującego w danym państwie oraz przebycie w określonym wymiarze okresów zatrudnienia, z tytułu których opłacane były składki do systemu zabezpieczenia społecznego tego państwa. Są również państwa, których systemy zabezpieczenia społecznego przewidują możliwość uwzględnienia przy ustalaniu uprawnień do emerytury okresów zamieszkiwania na terytorium danego państwa (np. w państwach skandynawskich). Instytucja ubezpieczeniowa państwa, w którym była zatrudniona lub w którym zamieszkiwała osoba zainteresowana, ustala prawo do emerytury, oblicza jej wysokość oraz dokonuje wypłaty zgodnie z obowiązującymi ją przepisami krajowymi, uwzględniając postanowienia umowy o zabezpieczeniu społecznym, zawartej pomiędzy danym państwem i Polską (o ile taka umowa została zawarta), umożliwiające m.in. sumowanie okresów zatrudnienia przebytych w drugim państwie przy ustalaniu prawa do świadczeń i obliczaniu ich wysokości, a także wypłatę świadczeń do miejsca zamieszkania w drugim państwie.

Jak emerytura będzie liczona - np. 5 lat pracy w Anglii, reszta w Polsce - od czego będzie zależała jej wysokość? Czy to będą może dwa świadczenia?
- Jeśli osoba, która uzyskała prawo do emerytury w innym państwie, zdecyduje się wrócić do Polski, tamtejsza instytucja ubezpieczeniowa (odpowiednik ZUS) będzie jej przelewała należności z tytułu tego świadczenia do Polski. Regulują to odpowiednie przepisy. Od 1 maja 2004 r. osoby korzystające z prawa do swobodnego przemieszczania się w obrębie Wspólnoty i zatrudnione w państwach członkowskich Unii Europejskiej objęte są bowiem postanowieniami rozporządzeń Rady Europejskiej dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Te akty prawne gwarantują naszym obywatelom zatrudnionym w państwie członkowskim UE równe traktowanie z obywatelami państwa, w którym mieszkają i pracują. Oznacza to, że o uzyskaniu uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu zatrudnienia objętego obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne decyduje prawo wspólnotowe oraz wewnętrzne przepisy obowiązujące w danym państwie.
Obywatel polski, który oprócz pracy w Polsce przebył również okres zatrudnienia w Anglii w wymiarze dłuższym niż 1 rok, z tytułu którego odprowadzane były składki do brytyjskiego systemu ubezpieczeniowego, może ubiegać się o emeryturę z obydwu państw. Zgodnie ze wspólnotową zasadą pozwalającą na sumowanie okresów ubezpieczenia, polska oraz brytyjska instytucja ubezpieczeniowa rozpatrzy wniosek o emeryturę w oparciu o obowiązujące ją ustawodawstwo krajowe i uwzględni okresy zatrudnienia przebyte w drugim państwie oraz obliczy wysokość świadczenia zgodnie z zasadą pro rata temporis. Oznacza to, że każda z tych instytucji wypłacać będzie emeryturę za okres zatrudnienia na swoim terytorium. Brytyjska instytucja ubezpieczeniowa będzie zobowiązana do transferowania przyznanego świadczenia do miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy.
Podkreślić należy, że okres zatrudnienia w danym państwie członkowskim UE krótszy niż 1 rok, z tytułu którego nie przysługuje w tym państwie żadne świadczenie emerytalno-rentowe, uwzględniany jest na prawo i wysokość świadczenia przyznawanego przez instytucję ubezpieczeniową drugiego państwa członkowskiego UE, w którym dana osoba przebyła okresy zatrudnienia w wymiarze dłuższym niż 1 rok.

Jak to jest z obywatelami innych państw przebywającymi i pracującymi w Polsce? Czy wszystkim przysługują takie same prawa?
- Obywatele państw, z którymi łączą Polskę umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, w tym państw członkowskich UE, którzy przebyli odpowiednie okresy zatrudnienia w Polsce, mają te same prawa i obowiązki jak obywatele polscy.
Obywatele państw, z którymi Polski nie łączą umowy w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, również będą mieli prawo do polskiej emerytury, o ile spełnią warunki wymagane przepisami (tzn. w przypadku osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. - osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego i udowodnienie wymaganego stażu ubezpieczeniowego, tj. odpowiednio dla kobiet 60 lat życia i co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, dla mężczyzn 65 lat życia i co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, natomiast w przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. - osiągnięcie ww. ustawowego wieku emerytalnego oraz składki zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego), przy czym uwzględnieniu podlegają wyłącznie polskie okresy zatrudnienia.
Osobie zamieszkałej w państwie "nieumownym" polska emerytura może być wypłacana na rachunek bankowy tej osoby w Polsce lub do rąk wskazanej przez nią osoby zamieszkałej w Polsce.

Dziękuję za rozmowę.
"Nasz Dziennik" 2007-05-10

Autor: wa

Tagi: pzu