Encyklopedia kultury kurpiowskiej

Treść

Kurpie, dzięki swojej wciąż żywej kulturze, obok Kaszub i Podhala uznawane są za najbardziej wyrazisty i barwny region Polski. Głównym celem działającego od 1996 r. Związku Kurpiów jest ochrona tego dziedzictwa kulturowego. Jednym z przejawów jego działalności jest wydanie trzytomowej "Puszczy Kurpiowskiej w pieśni".
Jak mówi Mirosław Grzyb, prezes Związku Kurpiów, Kurpie to owiana już legendą kraina położona między Narwią, Orzycem, Pisą i od strony północnej granicząca z Mazurami. Region ten, nazywany Puszczą Kurpiowską lub Zieloną, zamieszkuje od kilkuset lat lud puszczański zwany Kurpiami. Choć Kurpie nie byli szlachtą, to zawsze byli ludem wolnym, podległym tylko królowi polskiemu. Słyną z niezwykłej waleczności i odwagi, czemu dawali wyraz w czasie potopu szwedzkiego, powstań narodowych oraz wojen światowych. O Kurpiach pisano wiersze i śpiewano pieśni. Jednocześnie poprzez to, że zamieszkiwali trudno dostępną puszczę, na uboczu kraju - wykształciła się tu bogata, niepowtarzalna kultura, przejawiająca się w mowie, śpiewie, tańcach, stroju, sztuce ludowej, stylowym budownictwie drewnianym itd., inna od kultur reszty Mazowsza i Polski.
Prace nad wydaniem pozycji prezentującej tę kulturę trwały ponad 6 lat. Znajdziemy w niej kompletny zbiór pieśni oraz zwyczajów panujących na ziemiach kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Materiał pochodzi z rękopisów ks. Władysława Skierkowskiego z lat 1913-1939, a opracował go Henryk Gadomski. Większość prac pozostawała w rękopisach i była przechowywana u rodziny księdza aż do czasów współczesnych, a także w archiwach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz w zbiorach diecezjalnych w Płocku. To swoiste kompendium wiedzy o owej kulturze jest nad wyraz dokładne i pełne. A to za sprawą fachowego zapisu muzycznego oraz utrwalenia kultury, która w głównej mierze już przeminęła. Niektóre prace ze zbioru ks. Skierkowskiego ukazywały się w okresie międzywojennym w postaci niskonakładowych zeszytów wydawanych przez Płockie Towarzystwo Naukowe. Dalsze plany księdza, aby prezentować folklor Kurpiów, przerwała II wojna światowa i jego śmierć w obozie w Działdowie. Jak powiedział nam Mirosław Grzyb, dzięki tej fragmentarycznej publikacji mogły powstać wtedy m.in. dzieła K. Szymanowskiego, sześć pieśni kurpiowskich na chór mieszany a cappella oraz dzieła innych kompozytorów.
W trzech tomach, zgodnie z zamysłem autora, znajdziemy: tom 1: I - zaręczyny i wesele na puszczy, II - pieśni zalotne i miłosne, tom 2: III - ballady, IV - pieśni sieroce, V - pieśni rodzinne, VI - pieśni komiczne, VII - pieśni żołnierskie, VIII - pieśni pasterskie, IX - pieśni przy żniwach, X - pieśni różne, XI - utwory taneczne ludu kurpiowskiego, tom 3: XII - Boże Narodzenie na Kurpiach, XIII - pieśni i zwyczaje wielkopostne, XIV - zwyczaje i obrzędy pogrzebowe na Kurpiach, XV - inne pieśni religijne, XVI - muzykalność ludu kurpiowskiego, XVII - o niektórych tańcach kurpiowskich.
"Puszcza Kurpiowska w pieśni" to doskonała pozycja dla etnografów, etnomuzykologów, szkół, bibliotek i ośrodków kultury, dla wszystkich, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę o bogatej, polskiej kulturze regionalnej. Do nabycia w siedzibie Zarządu Głównego Związku Kurpiów, tel. (29) 764 58 30.
Aleksandra Koryszewska
Nasz Dziennik 6-05-2004

Autor: DW