Bogactwo chrześcijańskiej sztuki środkowoeuropejskiej

Treść

Z okazji IV Sandomierskich Spotkań Cyrylometodiańskich w Instytucie Teologicznym im. Błogosławionego Wincentego Kadłubka oraz w Domu Katolickim św. Józefa w Sandomierzu została zaprezentowana wystawa "Świat karpackich świątyń. Sztuka Kościoła grekokatolickiego na Słowacji". Eksponaty pochodzą ze zbiorów Muzeum Szariskiego w Bardejowie na Słowacji.

Wystawa przypomina, że początki chrześcijaństwa na Słowacji sięgają IX w. i związane są z działalnością misyjną świętych Cyryla i Metodego, którzy tradycyjnie patronują słowackiemu Kościołowi grekokatolickiemu. W następnych wiekach doszło do przenikania się wpływów dwóch obrządków chrześcijańskich: łacińskiego, związanego z tradycją zachodnią, i bizantyjskiego, płynącego ze Wschodu. - Niezwykły konglomerat etniczny i wyznaniowy wschodniej Słowacji, na którego wpływ miało przenikanie się tradycji chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu, przyczynił się do ukształtowania specyficznej dla tego rejonu Karpat kultury. Zasadniczy wpływ na nią miał Kościół grekokatolicki. Te dwa nurty chrześcijaństwa znalazły swe odbicie w drewnianej architekturze sakralnej, ikonach oraz przedmiotach związanych z liturgią. Świadczą one o odmienności Kościoła grekokatolickiego na Słowacji, który przetrwał mimo prześladowań, jakie objęły go w okresie rządów komunistycznych - objaśniają Frantisek Gutek z Muzeum Szariskiego i Marek Zalewski z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Na wystawie prezentowane są zdjęcia drewnianych cerkiewek górujących nad małymi wioseczkami rozrzuconymi wśród górskiego pejzażu. Drewniane cerkwie są świadectwem oryginalnego mistrzostwa i kunsztu miejscowej ludności, odzwierciedlają bogatą kulturę związaną z Kościołem grekokatolickim ludności zamieszkującej wschodnią Słowację, stanowią bezcenną część dziedzictwa kulturowego Europy Środkowej. Zachowało się ich zaledwie ponad trzydzieści. Siedem z tych świątyń znalazło się w 2008 r. na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Charakterystyczną cechą greckokokatolickich cerkwi jest trójdzielność symbolizująca Trójcę Świętą. Widoczne jest to w sylwetce cerkwi, w kształtowaniu bryły budowli i jej wnętrza, składającego się z części ołtarzowej, oddzielonej od nawy wiernych ikonostasem, oraz wydzielonego wejścia. Trójdzielny podział cerkwi podkreślają kopuły i wieżyczki zwieńczone bogato dekorowanymi, kutymi krzyżami. Na wystawie w Sandomierzu można właśnie takie krzyże obejrzeć.
O bogatym wyposażeniu wnętrz greckokatolickich cerkwi świadczy m.in. zamieszczone na ekspozycji zdjęcie ikonostasu, można też podziwiać księgi i naczynia liturgiczne. Wystawa w Sandomierzu potrwa do 29 marca br., następnie powędruje do Płocka.
Alicja Trześniowska
"Nasz Dziennik" 2009-02-18

Autor: wa