Bezpieka na Rzeszowszczyźnie

Treść

W serii "Dokumenty" prezentującej najnowsze dzieje z historii Polski, wydawanej nakładem Instytutu Pamięci Narodowej, ukazał się kolejny tom. "Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944 - lipiec 1945)" pod redakcją historyków IPN w Rzeszowie ukazuje nieznane dotąd materiały dotyczące tworzenia i działalności aparatu bezpieczeństwa w południowo-wschodniej Polsce.
Książka ukazała się w serii "Dokumenty" prezentującej nieznane dotychczas materiały archiwalne dotyczące najnowszej historii Polski. Celem wydawnictwa jest pogłębienie i upowszechnienie prac badawczych dotyczących aparatu represji w okresie PRL-u. Seria IPN ukazuje formy represji, jakich społeczeństwo polskie doświadczyło w latach 1939-1989, a także zorganizowane i spontaniczne przejawy oporu społecznego wobec władz nazistowskich i komunistycznych.
Publikacja przygotowana pod redakcją dr. Zbigniewa Nawrockiego (dyrektora IPN O/Rzeszów) oraz dr. Dariusza Iwaneczki (IPN O/Rzeszów) jest wyborem dokumentów ukazujących powstanie i działalność Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie oraz podległych mu agentur powiatowych na Rzeszowszczyźnie. Uzupełnia wiedzę na temat procesu instalowania się komunistycznych organów bezpieczeństwa w tym rejonie Polski, pokazuje bezwzględność w rozpracowywaniu, zwalczaniu i likwidowaniu cywilnych oraz wojskowych struktur Polskiego Państwa Podziemnego oraz pełną dyspozycyjność wobec moskiewskich mocodawców. Książka zawiera dokumenty z zasobów archiwum IPN w Rzeszowie, w zdecydowanej większości nigdy dotąd niepublikowane. Wśród nich są m.in. wszystkie rozkazy personalne z okresu organizacji aparatu bezpieczeństwa na Rzeszowszczyźnie oraz dotyczące formowania w styczniu 1945 r. grup operacyjnych do tworzenia agend bezpieczeństwa na ziemiach zachodnich z udziałem rzeszowskich funkcjonariuszy. Ponadto znajdują się w niej sprawozdania, meldunki i raporty sytuacyjne PUBP i WUBP, sprawozdania dotyczące agentury, spisy pracowników UB, zarządzenia szefa WUBP, wykazy aresztowanych, a także przykłady zobowiązań składanych przez agentów i funkcjonariuszy oraz doniesienia agenturalne powstałe między połową sierpnia 1944 r. a połową lipca 1945 r. Wart zauważenia jest również fakt, że zdecydowana większość osób występujących w dokumentach została zidentyfikowana w przypisach biograficznych.
Omawiana publikacja stanowi uzupełnienie wiedzy o procesie instalowania i krzepnięcia władzy komunistycznej na terenie Rzeszowszczyzny. Zawiera też szereg unikatowych informacji o żołnierzach oraz członkach podziemia niepodległościowego zwalczanych przez utrwalaczy władzy ludowej.
Mariusz Kamieniecki

"Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Rzeszowszczyźnie (sierpień 1944 - lipiec 1945)", pod red. Zbigniewa Nawrockiego i Dariusza Iwaneczki, IPN, Rzeszów 2005

"Nasz Dziennik" 2006-01-19

Autor: mj