"Armenia sacra" w Luwrze

Treść

Muzeum Luwru w ramach obchodów roku Armenii we Francji proponuje w tym sezonie wystawę "Armenia sacra", która w całości poświęcona jest ormiańskiej sztuce sakralnej. W błyskotliwy sposób poprzez selekcję ponad dwustu najpiękniejszych dzieł świadczy o wyjątkowym bogactwie tej sztuki, począwszy od nawrócenia Armenii w IV w., aż do schyłku XVIII wieku.

W 301 r. król Armenii Tirydates III dzięki działalności św. Grzegorza Oświeciciela uznał chrześcijaństwo za religię państwową. Przyjęcie nowej religii wpisało ją w starożytny kontekst śródziemnomorski oraz związało z Jerozolimą i Ziemią Świętą. Na początku V w. mnich św. Mesrop Marztoc spisał podyktowany mu przez Boga narodowy alfabet, po czym przełożył nań Pismo Święte. Dało to początek narodowej literaturze ormiańskiej. Dzieła spisane alfabetem ormiańskim, a należące niegdyś do kolekcji królów Francji, prezentowane są w tym samym czasie w Bibliotece Narodowej Francji.
Jannic Durand, komisarz wystawy i kustosz muzeum Luwru, zgrupował wystawę w dwóch miejscach. W fosie średniowiecznego zamku ustawiono około trzydziestu kamiennych płyt z wyrzeźbionym na nich krzyżem, tzw. chaczkary, osiągające nawet wysokość dwóch metrów. Chacz znaczy krzyż, a kar - kamień. Pojawiły się one na terenie Armenii już w IX wieku. Krzyże o rozwidlających się często ramionach otoczone są przepięknymi motywami kwiatowymi, roślinnymi i geometrycznymi. Są to krzyże zmartwychwstania, a nie, jak w kulturze europejskiej, Męki Pańskiej. Dalsza część wystawy usytuowana jest w galerii Melpomeny, należącej do departamentu antyków greckich, etruskich i romańskich.
Trudno jest opisać całą tragiczną historię Armenii, okupowanej przez wieki przez sąsiadów. Państwo straciło swą niezależność już w połowie V w. i stało się terenem nieustających walk pomiędzy wschodnim cesarstwem rzymskim a Persami. W końcu VII w. Armenię zajęli muzułmańscy Arabowie i włączyli ją do kalifatu bagdadzkiego jako jedną z prowincji, Arabów z kolei wyparli Mongołowie w 1250 roku. Po nich kraj najechali osmańscy Turcy. Przez wszystkie te wieki poczucie tożsamości narodowej Ormian ugruntowywało się nierozłącznie z wiarą chrześcijańską. Mieszkańcy Armenii wobec inwazji opuścili w XI w. swe ziemie i przenieśli się bardziej na zachód do Cylicji, leżącej nad brzegiem Morza Śródziemnego. Maleńkich księstw ormiańskich nie oszczędziły wyprawy krzyżowe. Ale sztuka nie pozostała obojętna na piękno europejskiego gotyku. To właśnie w Cylicji powstały arcydzieła ormiańskiej sztuki iluminacyjnej. Liczne konfrontacje z obcymi cywilizacjami nie zaburzyły kanonów religijnych istniejących od pierwszych wieków. Przeciwnie, dopomogły one uzyskać sztuce ormiańskiej jej prawdziwą tożsamość i wielkość.
Sakralna sztuka ormiańska zachowała swą oryginalność, a zewnętrzne wpływy przelewających się przez jej terytorium cywilizacji czasami w sposób zaskakujący wykorzystywała dla własnej odnowy, dzięki czemu ciągle się wzbogacała. Znajduje się tu najstarszy zachowany relikwiarz św. Szczepana. Inny w formie błogosławiącej ręki zawiera relikwie świętych apostołów: Judy Tadeusza i Andrzeja. Jednym z najpiękniejszych dzieł prezentowanych w Luwrze jest bez wątpienia pozłacany relikwiarz Prawdziwego Krzyża, wysadzany drogocennymi kamieniami z 1300 roku. Pochodzi on ze skarbów katedry w Eczmiadzynie, stolicy religijnej kraju. Równolegle do dzieł antycznych w jednej z sal muzealnych prezentowane są cztery instalacje współczesnego artysty pochodzenia ormiańskiego Sarkisa. Poza tym wystawie towarzyszyć będą liczne konferencje poświęcone sztuce i literaturze ormiańskiej, filmy, recytacje oraz koncert w audytorium. Wystawa czynna będzie do 21 maja bieżącego roku.
Mariola Kazimierczak, Paryż
"Nasz Dziennik" 2007-02-27

Autor: wa