85. urodziny Tadeusza Różewicza

Treść

Tadeusz Różewicz – jeden z najbardziej cenionych przez krytyków i czytelników poeta, prozaik, dramaturg i eseista, którego twórczość została przetłumaczona na ponad 20 języków – kończy w poniedziałek 85 lat. Poeta urodził się 9 października 1921 r.

Tadeusz Różewicz uważany jest za artystę-samotnika. Nie zależy mu na rozgłosie, rzadko wypowiada się na tematy publiczne. Niechętnie udziela wywiadów i sporadycznie zgadza się na spotkania autorskie.

Gdy wybuchła wojna, Różewicz miał 18 lat. Walczył w szeregach Armii Krajowej. Po doświadczeniach wojny niemożliwe było, jego zdaniem, uprawianie poezji takiej jak dawniej – pisał więc wiersze rzeczowe i konkretne.

W grudniu 1990 r. w wykładzie na University of Warwick mówił: – Pokolenie żołnierzy i partyzantów II wojny światowej wymiera, odchodzi oszukane i rozczarowane. Jestem poetą – tak się o mnie mówi, tak się o mnie pisze. Ale jestem przede wszystkim poetą swojej generacji. Generacji oszukanej przez rządy, przez ideologie i wiary, i przez samą siebie.

Już pierwszy tom poezji Różewicza, wydany w 1947 r. „Niepokój”, został entuzjastycznie przyjęty przez czytelników i krytyków. Tomik pogodził skłócone orientacje i autorytety – Julian Przyboś i Czesław Miłosz, broniący sprzecznych koncepcji liryki, wyrażali jednakowy podziw dla tej poezji.

Różewicz wielokrotnie podkreślał, że nie ma zaufania do wierszy zamkniętych, idealnych. W tekście „Na powierzchni poematu i w środku” opowiedział się po stronie wierszy „płynnych sennych ciemnych”, o otwartej formie.

W roku 1959 Różewicz napisał sztukę „Kartoteka”. Jest ponadto autorem dramatów „Białe małżeństwo”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Odejście głodomora”, „Pułapka”, „Do piachu”.

W dorobku Różewicza znalazły się także tomy prozy („Wycieczka do muzeum”, „Śmierć w starych dekoracjach”, „Przygotowanie do wieczoru autorskiego”), scenariusze do filmów wyreżyserowanych przez jego brata Stanisława Różewicza („Miejsce na ziemi”, „Drzwi w murze”, „Opadły liście z drzew”), a także opracowania wyborów poezji Leopolda Staffa i Józefa Czechowicza oraz tomu poezji „Nasz starszy brat” – pióra brata poety, Janusza.

Już w drugiej połowie lat 70. łączny nakład wydanych w kraju książek Różewicza przekroczył milion egzemplarzy. Za granicą ukazało się – w przekładach na wszystkie ważniejsze języki świata – ok. 50 wyborów jego liryki. Wymieniano go jako kandydata do literackiego Nobla.

W 2000 r. książka Różewicza „Matka odchodzi” otrzymała nagrodę literacką NIKE. Od 1968 r. Tadeusz Różewicz mieszka we Wrocławiu. Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Publikuje głównie na łamach „Twórczości”, „Odry” i „Dialogu”.

Różewicz był jednym z gości tegorocznych Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie; podczas ich trwania spotkał się z Gűnterem Grassem. Grass wspominał ich wspólną podróż do Meksyku w latach 70. na festiwal poetycki. – Pamiętam, że narysowałem wtedy twój portret, na tle kaktusów – powiedział Grass do Różewicza. – Te kaktusy były bardzo symboliczne, bo ilustrowały twoje życie. Szedłeś zawsze własną drogą, nigdy nie poddawałeś się „obowiązującym” tendencjom, byłeś zawsze odważny i odporny, nigdy nie opuszczało cię poczucie humoru – wspominał niemiecki pisarz.
(PAP)

"TVP" 2006-10-09

Autor: wa