50-lecie klubu "Święty Gabriel"

Treść

Z Bogdanem Michalakiem, prezesem klubu "Święty Gabriel", rozmawia Piotr Czartoryski-Sziler

W tym roku klub "Święty Gabriel" jednoczący kolekcjonerów znaków pocztowych o tematyce religijnej obchodzi jubileusz pięćdziesięciolecia swojego istnienia. Jakie były jego początki?
- Trzeba zacząć od krótkiego omówienia początków filatelistyki religijnej w formie zorganizowanej. Niemiecki franciszkanin, ojciec Gabriel Schmidt, był inicjatorem ruchu gabrielowskiego w świecie. W 1940 r. założył stowarzyszenie pod nazwą "Święty Gabriel". Nie utrzymało się jednak, ponieważ nie pozwoliły na jego działalność władze nazistowskie. Zostało ono wznowione dopiero po wojnie w 1946 roku. To niemieckie stowarzyszenie jednoczyło kolekcjonerów motywów religijnych z całej Europy, również z Polski. W latach 1948-1950 z niemieckiego stowarzyszenia zaczęły wyodrębniać się bractwa krajowe. Każde z nich zawierało w swojej nazwie określenie "Święty Gabriel". I tak w 1957 r. powstało polskie bractwo. Zawiązało się ono w Górce Duchownej, w znanym sanktuarium maryjnym w Wielkopolsce i pierwotnie nosiło nazwę Stowarzyszenie Filatelistów Polskich pod wezwaniem Archanioła Gabriela.

Jakie były jego dalsze koleje?
- Ówczesne władze komunistyczne nie zatwierdziły stowarzyszenia. Jednak kolekcjonerzy zebrani na I zjeździe w Górce Duchownej w 1957 r. nie zrezygnowali ze swojej działalności. Dalej zbierali się i wykonywali swoją pracę w ten sposób, że publikowali, gdzie to tylko było możliwe, informacje na temat motywów religijnych na znaczkach, m.in. w "Przewodniku Katolickim", znanym tygodniku poznańskim. Wystawiali również eksponaty opracowane na podstawie znaków religijnych nie tylko w kraju, ale i za granicą. Na różnych ogólnych wystawach filatelistycznych przemycano więc w jakiś sposób eksponaty religijne. Taka sytuacja trwała do roku 1981, kiedy to nastąpiła pewna odwilż i było można oficjalnie reaktywować stowarzyszenie. I wtedy powstało już ono pod nazwą Klub Zbieraczy Znaków Pocztowych o Tematyce Religijnej "Święty Gabriel". Klub jest afiliowany w Światowej Federacji Stowarzyszeń Filatelistycznych "Świętego Gabriela".

Od dawna wydawany jest informator klubowy "Święty Gabriel". Czy jego treść była cenzurowana w czasach PRL?
- Każdy numer był cenzurowany i były ogromne kłopoty z jego wydawaniem. W listopadzie 1982 r. ukazał się pierwszy numer naszego kwartalnika pod nazwą "Święty Gabriel" jako informator klubowy. Wychodził nieregularnie, aby nie eksponować cech czasopisma. Nie numerowaliśmy poszczególnych edycji, nie było nawet można w tytule czy na stopce podawać daty wydania. Oficjalna cenzura nie zgodziła się bowiem na wydawanie regularnego czasopisma. Od samego początku redagowałem "Świętego Gabriela" w ten sposób, że na jego wstępie zamieszczałem słowo do filatelistów w formie listu. A ponieważ cechą każdego listu jest data, więc automatycznie pismo było datowane. I w ten sposób ci kolekcjonerzy, którzy od początku gromadzili numery naszego informatora, mieli jakiś wgląd w częstotliwość jego ukazywania się. Dopiero w latach 1989-1990 można było odnaleźć w nim cechy czasopisma, tak jak ma to miejsce obecnie.

Jaki jest nadrzędny cel klubu?
- Idea i nadrzędny cel stowarzyszeń gabrielowskich w świecie to ewangelizacja i katechizacja. Założyciel tego ruchu, wspomniany już ojciec Gabriel Schmidt, za motto swojej działalności przyjął słowa: "Znaczki pocztowe głoszą Chrystusa". Znaczek bowiem niesie ze sobą wartości katechizacyjne. Zbieracze tworzą filatelistyczne zbiory tematyczne o treściach religijnych w celach ekspozycyjnych. Takie osoby muszą posiadać odpowiednią merytoryczną wiedzę religijną, a ich zaangażowanie w wystawiennictwo wynika z ich wiary.

Czyli taki znaczek nie spełnia tylko swojej funkcji pocztowej, ale przyczynia się również do wzrostu duchowego zbieracza?
- Oczywiście. Ksiądz kardynał Zenon Grocholewski, który jest członkiem honorowym naszego klubu od początku, zresztą sam filatelista, często podkreśla, że znaczek niesie wartości ewangelizacyjne. W liście przesłanym do mnie z okazji jubileuszu 50-lecia "Świętego Gabriela", pisze m. in.: "Nic dziwnego, że dużo miejsca na znaczkach pocztowych zajmują motywy religijne. Jest to tematyka najciekawsza i niezwykle bogata w treść. Zresztą z inspiracji religijnej powstały najwspanialsze arcydzieła malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki czy literatury. Także znaczki poświecone tej tematyce stanowią często małe dzieła sztuki, silnie oddziaływujące na wyobraźnię i prowokujące do twórczej refleksji. Toteż jeśli się na nie zwraca uwagę, stają się narzędziem duchowego ubogacenia i apostolstwa".

Czy w XXI wieku, w którym powszechne stało się komunikowanie ludzi poprzez e-maile i smsy, znaczki pocztowe cieszą się nadal zainteresowaniem?
- W XXI wieku ludzie przestają czytać. Patrzą w telewizor, na obrazki. Sama idea wydawania znaków pocztowych z motywami religijnymi to po prostu nawrót do obrazka, to swoista Biblia Pauperum. Musimy ustalić sobie pewną nomenklaturę. Znak pocztowy to jest znaczek, stempel, frankatura mechaniczna, to wszystko, co jest potwierdzeniem wniesionej opłaty pocztowej. Jednym ze znaków jest znaczek, będący obrazkiem i zarazem nośnikiem idei religijnych. Być może idea poczty jako takiej traci obecnie trochę na znaczeniu, bo łatwiej wysyłać e-mail, niż napisać list i pójść z nim na pocztę, ale patrząc na nakłady znaków pocztowych, zauważamy, że są wysokie. Proszę sobie wyobrazić, że w świecie wydano do tej pory 50 000 znaczków z motywami religijnymi. Co roku ukazuje się około 5000 nowych znaczków o tematyce religijnej. Nie są to tylko wizerunki Chrystusa, Matki Bożej czy świętych, ale również sztuka i architektura sakralna. Znaków pocztowych np. z naszym Ojcem Świętym Janem Pawłem II ukazało się ponad 3000 w 160 krajach na świecie.

To znaczy, że "Święty Gabriel" zajmuje się też zbieraniem i opracowywaniem dokumentacji pocztowej pontyfikatu Jana Pawła II?
- Tak. Katalog znaczków z Janem Pawłem II w wydaniu albumowym opracował i wydał już po raz czwarty ks. prof. Waldemar Chrostowski. Jest on bardzo znanym filatelistą, członkiem "Świętego Gabriela". Z jego inicjatywy powstało to opracowanie, przy którym współpracowaliśmy. Poza tym w Szczecinie ukazuje się katalog stempli pocztowych dokumentujących pontyfikat Jana Pawła II. Jego autorem jest Olgierd Maciejewicz. W opracowaniu jest też katalog kart pocztowych, czyli ilustrowanych kartek z nadrukowanym znakiem opłaty i wydawanych przez zarządy poczt poszczególnych krajów. Z inicjatywy naszego klubu zostało skatalogowane wszystko, co poczty świata wydały z Janem Pawłem II do tej pory. Materiały te dostępne są w sprzedaży księgarskiej.

Ojciec Święty Benedykt XVI udzielił członkom Klubu apostolskiego błogosławieństwa w związku z jubileuszem, życząc obfitości łask Bożych dla ich twórczej aktywności w perspektywie ewangelizacyjnej. Czy nie uważa Pan, że to wyróżnienie przez Papieża świadczy o tym, że "Święty Gabriel" ma w dzisiejszych czasach szczególną misję do spełnienia?
- Ma dużą misję do spełnienia i Ojciec Święty tak uważa. Sam jest zresztą, o ile wiem, zainteresowany pracą stowarzyszeń gabrielowskich. Papież był bowiem członkiem honorowym bractwa niemieckiego "Święty Gabriel". Podobnie Ojciec Święty Jan XXIII był członkiem stowarzyszenia włoskiego.

To znaczy, że te bractwa rozsiane są po całym świecie?
- Tak. Istnieje światowa organizacja jednocząca krajowe stowarzyszenia gabrielowskie. Każde z nich ma w swojej nazwie miano Świętego Gabriela.

Rozumiem, że utrzymujecie Państwo kontakt z tymi stowarzyszeniami zagranicznymi?
- Nie tylko utrzymujemy kontakty, ale jesteśmy jednym z bardziej aktywnych ogniw światowej federacji, o czym świadczy zorganizowany w 1992 r. w Poznaniu IX Kongres Stowarzyszeń "Świętego Gabriela", w którym uczestniczyły 24 bractwa z Europy, a także ze Stanów Zjednoczonych i Australii. Spotkaniu towarzyszyła duża wystawa międzynarodowa.

Jak wielu filatelistów skupia "Święty Gabriel" w Polsce?
- W tej chwili około 300 osób. Centrala jest w Poznaniu. Od 21 lat jestem prezesem klubu. Mamy grupy w różnych większych ośrodkach w kraju: w Toruniu, Kaliszu, Lublinie, Łodzi, Szczecinie, Gdańsku, Krakowie. To są grupy liczące około 15-20 osób. Podlegają one zarządowi klubu w Poznaniu. Mamy regularne kwartalne spotkania. Organizujemy wystawy, publikujemy materiały w różnych czasopismach, głównie katolickich, na tematy motywów religijnych na znakach pocztowych. Odbywają się także sympozja, na których prezentują swoje referaty dotyczące filatelistyki religijnej pracownicy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

7 lipca br. w sanktuarium maryjnym w Górce Duchownej odbędą się główne uroczystości jubileuszowe 50-lecia klubu "Święty Gabriel", pod honorowym patronatem Jego Eminencji ks. kard. Zenona Grocholewskiego. Jak będą one przebiegały?
- O godzinie 13.30 odbędzie się uroczysta Msza Święta przed Cudownym Obrazem Matki Bożej Pocieszenia, koncelebrowana przez księży - członków klubu. O godzinie 15.00 będzie miało miejsce spotkanie członków i sympatyków stowarzyszenia w sali parafialnej - XI Zjazd Klubu "Święty Gabriel". Podczas niego zostanie wygłoszony okolicznościowy referat dotyczący sanktuarium, w którym nasz klub powstał. Ponieważ sanktuarium jest miejscem śmierci błogosławionego Edmunda Bojanowskiego, zarówno przed Mszą Świętą, jak i po spotkaniu zjazdowym będzie możliwość zwiedzania muzeum parafialnego oraz pokoju, w którym zmarł bł. Edmund Bojanowski. Od godziny 12.00 będzie też czynne stoisko Urzędu Pocztowego Leszno 2, przy którym będzie można nabyć okolicznościowy stempel pocztowy.

Wcześniej, bo 29 czerwca 2007 r., w Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu zostanie otwarta filatelistyczna wystawa motywów religijnych z Pańskich zbiorów. Co zostanie na niej zaprezentowane?
- Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu włącza się w nasze uroczystości. Będzie to ekspozycja składająca się z trzech części. Pierwsza, zatytułowana "Święta Anna - Matka Maryi", ukazuje unikatowy w skali światowej zbiór znaczków, mówiący o świętej Annie. To jest kolekcja mojej żony Ligii Michalak. Będą także dwie mniejsze objętościowo ekspozycje. Jedna, zatytułowana "Kardynał Franz Koenig", dotyczy kardynała z Wiednia, który przez kilkadziesiąt lat był protektorem Światowej Federacji Stowarzyszeń Filatelistycznych "Świętego Gabriela", druga, pt. "Wybitni Członkowie Stowarzyszeń Świętego Gabriela" - przedstawia sylwetki tych postaci z krajowych stowarzyszeń, które pokazane zostały na znaczkach pocztowych.

Dziękuję Panu za rozmowę.
"Nasz Dziennik" 2007-06-06

Autor: wa